“ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਆਹਮੋ ਸਾਹਮਣੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਜਿਸਦੀ ਦਾਦੀ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ... ”
(10 ਜੁਲਾਈ 2024)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 150.

ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੈਸ਼ਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਬੜੀ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ, ਜੋ ਵੇਖਣ ਸੁਣਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਤੇ ਆਮ ਵਰਤਾਰਾ ਹੀ ਲਗਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਇੱਡੀ ਛੋਟੀ ਨਹੀਂ, ਉਸਦੇ ਅਰਥ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘੇ ਹਨ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਜਿੱਤੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸ੍ਰ. ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ, ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਇੰਡੀਆ ਗਠਜੋੜ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਆਗੂ ਸ੍ਰੀ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਾਥੀ ਸਮੇਤ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਆਏ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਬੁਲਾਈ, ਪਰ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪਾਸੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਬੁਲਾਈ ਤਾਂ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਕਦਮ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।

‘ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ’ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਉਚਾਰਣ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਵਾਕ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਮੁਖਾਰਬਿੰਦ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਤਿ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸੱਚ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਾਲ ਰਹਿਤ ਭਾਵ ਜਨਮ ਮੌਤ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ, ਸਿੱਧੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਈਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਇਸ ਵਾਕ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸੱਚ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਅਧਿਆਤਮਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਿੱਖ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਸਮੇਂ ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰ, ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੇਰੇ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੋਕ ਇਸਦੀ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਾਕ ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਸਤਿਕਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਰੂਹਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਸਮੇਂ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੈਸ਼ਨ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਤਾਂ ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਹੈਰਾਨੀ ਕਿਉਂ? ਇਹ ਜਾਣਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਹੁਲ ਤੇ ਸਰਬਜੀਤ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਸ੍ਰੀ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਸੱਤਾ ’ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਨਹਿਰੂ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਫਰਜੰਦ ਹੈ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪੰਡਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ, ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਮਾਂ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਕਈ ਵਾਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਵੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ ਜਿੱਤ ਕੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ। ਪਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ’ਤੇ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਫੌਜੀ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਹਮਲੇ ਲਈ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗਾਂਧੀ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਨ, ਪਰ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਦੋਸ਼ੀ ਮੰਨਦਿਆਂ ਸ੍ਰ. ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ, ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸਦਾ ਦਿੱਲੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਇਸ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਦਾਦੀ ਸੀ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਉਸ ਸ, ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਕਤਲ ਕੀਤਾ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਪੂਰਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਾਦਾ ਬਾਬਾ ਸੁੱਚਾ ਸਿੰਘ ਮਲੋਆ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਜਿਤਾਇਆ। ਪਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਮਗਰੋਂ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਖਾਲਸਾ ਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਅਜੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਹਾਲਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੋ ਗਈ, ਪਰ ਸ਼ਹੀਦ ਪਰਿਵਾਰ ਹੋਣ ਸਦਕਾ ਮਿਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਉਹ ਜਵਾਨ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਵਾਰ ਹਲਕਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਜਿਤਾਇਆ ਹੈ।

ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਆਹਮੋ ਸਾਹਮਣੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਜਿਸਦੀ ਦਾਦੀ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜਾ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਜਿਸਦਾ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰ. ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਉਪਰੋਕਤ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸਨ, ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਕਰਨਾ, ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਕਤਲ ਹੋਣਾ ਤੇ ਸ੍ਰ. ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਜਾਣਾ, ਇਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ-ਮਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਇਹ ਵੀ ਵਰਣਨ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਉਮਰ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ 5 ਸਾਲ ਦੀ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਅਣਭਿੱਜ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਸੋਝੀ ਨਹੀਂ ਸੀ,। ਇਹ ਨਾਬਾਲਗ ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਈਏ ਬੇਸਮਝ ਹੀ ਸਨ। ਹੁਣ ਵੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਦਿਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਚਰਚਾ ਛਿੜਦੀ ਹੈ। ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲਾਹਾ ਲੈਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਸਦਕਾ ਇਹਨਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸਾ ਤੇ ਰੋਸ ਪਨਪਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਸ੍ਰੀ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਹੁਣ ਉੱਚਕੋਟੀ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ ਹੈ, ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉੱਚ ਅਹੁਦੇ ਮਾਣਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹਨੇ ਭਾਰਤ ਜੋੜੋ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਕਈ ਵਾਰ ਨਿਮਾਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਵਾਂਗ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਜਲ ਛਕਾਉਣ, ਲੰਗਰ ਵਰਤਾਉਣ ਆਦਿ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਮਰਯਾਦਾ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਦੁੱਖ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਰਬਜੀਤ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਣ ’ਤੇ ਸਭ ਗੁੱਸੇ ਗਿਲੇ ਭੁਲਾ ਕੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਛੋਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਜੈ ਹਿੰਦ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਨਮਸਕਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਯਾਦਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਏਕਤਾ ਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਦਾ ਮੁਦਈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2004 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਜਿੱਤ ਗਈ ਸੀ ਤਾਂ ਇਹ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇਗੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਹੱਕ ਵੱਚ ਸਮੁੱਚੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਵੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਵਡੱਪਣ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਸ੍ਰ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਲਈ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਸੋਚਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਸਨ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਹੈ, ਸੰਭੜ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਿਛਲੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰ ਕੇ ਮੁੜ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ। ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਸਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਪਰਤੱਖ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਰਸਤੇ ਤੁਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਹਿਰੂ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਉੱਤੇ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਦੇ ਲੱਗੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਹੀ ਉਹ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਤਾਂ ਦੋਸ਼ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਪਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਮੰਨਦਿਆਂ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਨਰਮ ਰਵੱਈਆ ਇਖਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

‘ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ’ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸਾ ਜਾਂ ਰੋਸ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੇ ਏਕਤਾ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਭਲਾਈ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

*   *   *   *   *

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(5123)
ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.