“ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ...”
(12 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 110.

ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਹਰ ਢੋਅ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਈ ਜਗ੍ਹਾ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਬਣੇ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਔਸਤਨ 250 ਵਿਅਕਤੀ ਜਹਾਜ਼ ਚੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੜ ਪੰਜਾਬ ਪਰਤਣ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਉੱਥੇ ਵਸਣ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਸਜ਼ਾ ਕੇ ਹੀ ਸਫਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਕਰਦਿਆਂ ਜਦੋਂ ਇੱਥੇ ਬਾਹਰਲੇ ਸੂਬਿਆਂ ਤੋਂ ਆਏ ਲੜਕੇ ਹਾਸਾ ਠੱਠਾ ਕਰਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਦ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਧਰੇ ਹੋਰ ਹੀ ਤੁਰੇ ਫਿਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾਬ ਤਾਂ ਕਿਧਰੇ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ। ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ, ਉੱਚੇ-ਲੰਮੇ ਛੈਲ-ਛਬੀਲੇ, ਗੁੰਦਵੇਂ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਗੱਭਰੂ ਨੌਜਵਾਨ ਤਾਂ ਹੁਣ ਲੱਭਣੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੇਹੀ ਨਜ਼ਰ ਲੱਗੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ।

ਅੱਜ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਕਰਕੇ ਹਰ ਦੂਸਰਾ ਨੌਜਵਾਨ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਆਈਲੈਟਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਸੌਖਾ, ਵਧੀਆ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਸਤਾ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦਾ ਇਹੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਸਟਿਸ ਟਰੂਡੋ ਦੀ ਨਰਮ-ਦਿਲੀ ਤਹਿਤ ਵੀਜ਼ੇ ਲੱਗ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੀਬੀ ਵੱਲੋਂ ਅਰਦਾਸ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਪੇਪਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਆ ਜਾਣ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛਣ ’ਤੇ ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੁੰਡਾ ਆਈਲੈਟਸ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਬੈੱਡ ਲੈ ਕੇ ਬਾਹਰ ਚਲਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਨੌਕਰੀ ਕੋਈ ਮਿਲਦੀ ਨਹੀਂ ਤੇ ਵਿਹਲੇ ਨਿਆਣੇ ਨਸ਼ੇ ਕਰਨਗੇ, ਲੜਾਈ-ਝਗੜੇ ਕਰਨਗੇ। ਮੇਰੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ, ਮੰਗਾਂ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਖਾਤਰ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਬਾਹਰ ਧਰਨੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਬਣਦੇ ਹੱਕ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਾ ਮਿਲਣ ’ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮਨੋਬਲ ਡਿਗਦਾ ਹੈ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭਵਿੱਖ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਦਾਅਵੇਦਾਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੇ ਗੈਂਗਸਟਰ ਕਲਚਰ ਤੇ ਹੁਣ ਚੱਲ ਰਹੇ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਵਰਗੇ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਹੌਲ ਤੋਂ ਤਰਾਹੁੰਦੇ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਭੇਜਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ। ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਖਾਤਰ ਪੁਰਖਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਹੱਡ-ਭੰਨਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਜ਼ਮੀਨ ਜਾਇਦਾਦ ਵੇਚ-ਵੱਟ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਏਜੰਟਾਂ ਦੀਆਂ ਫੀਸਾਂ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਡੇਰੇ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਖਿਡੌਣਾ ਜਹਾਜ਼ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਲਈ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਬੇ ਦੇ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਉਣ ’ਤੇ ਹਰ ਹਰਬਾ, ਹੀਲਾ-ਵਸੀਲਾ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਏਜੰਟਾਂ ਦੇ ਵਿਛਾਏ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਕੇ ਕਈ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਢੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਅਜ਼ਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦਿਆਂ ਕਲੇਜਾ ਨੂੰ ਵੱਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਰੂਹ ਕੰਬਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਹਾਲੇ ਤਕ ਵੀ ਠੱਲ੍ਹਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਅਜਿਹੀ ਉਦਾਹਰਣ ਸਾਡੇ ਕਰੀਬੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਹੋਇਆ ਇੰਝ ਕਿ ਮੇਰੀ ਭਤੀਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਫੋਨ ’ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਦਿਉਰ ਦਾ ਲੜਕਾ ਸਰਹਿੰਦ ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ ਮੇਲੇ ’ਤੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਏਜੰਟ ਦਾ ਫੋਨ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਤੇਰਾ ਵੀਜ਼ਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾ ਇਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਡੇ ਕਾਰਜ ਨਾਲ ਜੋੜ ਰਹੀ ਸੀ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਚੜ੍ਹਨਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅੱਜ ਪਾਰਟੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।

ਫਿਰ ਇੱਕ ਰੋਜ਼ ਮੈਂ ਉਸ ਲੜਕੇ ਦੀ ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਖਬਰ ਹੀ ਮਿਲੀ। ਤੁਰਕੀ ਪਹੁੰਚ ਕੇ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪੇਪਰ ਚੈੱਕ ਹੋਏ ਤਾਂ ਵਾਪਸ ਦਿੱਲੀ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਉੱਥੋਂ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਫੋਨ ’ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਤੇ ਉਹ ਦੋਸਤ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ। ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹ ਲੜਕਾ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਕੋਲ ਰਿਹਾ, ਅਖੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਨਮੋਸ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਹੋਈ ਕਿ ਮੁੰਡਾ ਕੁਝ ਕਰ ਨਾ ਲਵੇ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਪੈਲੀ ਸੀ ਤੇ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਵੇਚ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਿਉ ਅੰਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਰਾਬੀ, ਵਿਹਲੜ ਤੇ ਨਿਕੰਮਾ ਹੈ। ਨਿੱਤ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਕਲੇਸ਼ ਤੇ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਤੰਗ ਮਾਂ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਬਾਹਰ ਜਾਣਾ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਦੀ। ਡੰਗਰ ਤੇ ਅੱਧੀ ਪੈਲੀ ਵੇਚ ਕੇ ਏਜੰਟ ਨੂੰ 20 ਲੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਉਸਦਾ ਇਹ ਦੁਖਾਂਤ ਕਾਫੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਚੱਲਿਆ। ਖਬਰ ਮਿਲੀ ਕਿ ਮੁੰਡਾ ਹੁਣ ਫਿਰ ਜਹਾਜ਼ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਕੋਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਆ ਕੇ ਇਹੀ ਰਟ ਲਗਾਈ ਕਿ ਜਾਵਾਂਗਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬਾਹਰ ਹੀ। ਇਸ ਏਜੰਟ ਨੇ ਬਾਂਹ ਨਹੀਂ ਫੜਾਈ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਮੁੜ ਵੀਜ਼ਾ ਲਗਵਾ ਕੇ ਸਰਬੀਆ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਵੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵੇਰ ਉਹ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਮੁੜਿਆ ਤੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਲੁਕ ਗਿਆ। ਏਜੰਟ ਨੂੰ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਕਿਸੇ ਏਜੰਟ ਵੱਲੋਂ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਡੌਂਕੀ ਲਗਾ ਕੇ ਆਸਟਰੀਆ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਬੁਰੇ ਹਾਲੀਂ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਰਾਤਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਨੇ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਇੰਡੀਆ, ਫੋਨ ਤੇ ਵਿਥਿਆ ਸੁਣਾਈ। ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਕਿਸੇ ਦੂਰ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਇਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਘਰ ਲਿਆਇਆ, ਰਾਤ ਰੱਖਿਆ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਤੇ। ਸਵੇਰੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਣ ਲਈ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਤੌਰ-ਤਰੀਕੇ ਸਮਝਾਏ ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਰਸਤਾ ਹੈ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ। ਹਾਲੇ ਵੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਂਵਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਭਟਕਦੇ ਹਨ। ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਝੰਬੀ ਜਵਾਨੀ ਨਾਲ ਵੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਵਾਪਰਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦਾ ਵਤਨ ਤੇ ਜਨਮ-ਭੋਏਂ ਹੀ ਮਤਰੇਈ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਬਿਗਾਨੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਵਸਣ ਦਾ ਜਨੂੰਨ ਅੱਜ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾ ਕੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਤੇ ਨਵੀਂਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਨੌਜਵਾਨ ਦਿਮਾਗੀ ਬੋਝ ਵੀ ਸਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਹਰ ਨੌਜਵਾਨ ‘ਉੱਡਣ’ ਲਈ ਕਾਹਲਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਾਂਭਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਥੋਂ ਦਾ ਵਧੀਆ ਨਿਜ਼ਾਮ, ਸਹੂਲਤਾਂ, ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ-ਬੱਧ ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਵੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਸੰਜੀਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਵੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਸਰਮਾਇਆ ਵੀ। ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵ ਨੂੰ ਪੈਗਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਾ ਮਾਹੌਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਨਾ ਹੀ ਭਵਿੱਖ। ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਜਾਤੀਵਾਦ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੇ ਸਭ ਧਰਮਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਘੜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਵੇ ਕਿ ਸਾਡਾ ਭਵਿੱਖ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ।

*****

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(3905)

(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)