“ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਉੱਤੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਲੇਰੀਆ ...”
(28 ਜੂਨ 2024)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 140.
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਮੌਸਮੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗਰਮਾਹਟ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮਾਨਵ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜੀਵਾਸ਼ਮ ਬਾਲਣਾਂ (ਕੋਲਾ, ਤੇਲ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਗੈਸ) ਦੇ ਸੜਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਰੇਕ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੈਸਾਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਨੇੜੇ ਰੋਕ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਰਮੀ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ‘ਗਰੀਨ ਹਾਊਸ ਪ੍ਰਭਾਵ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮੀ ਪੈਟਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਵਧਣਾ, ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਦਾ ਘਟਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨਿਰੰਤਰ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨਾਲ ਬਰਫ ਦੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪਿਘਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਨਸਪਤੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੌਸਮੀ ਪੈਟਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਕੇ, ਹੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਕਾਲਪਨਿਕ ਮੌਸਮੀ ਹਾਦਸੇ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜੰਗਲਾਤ, ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਉੱਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੰਨ ਉਤਪਾਦਨ ਘਟਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਨਾਸ਼ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖਤਰੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਅ ’ਤੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਰਤਨਕਾਰੀ ਉਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ, ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਨਵੀਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਫ ਅਤੇ ਸਵੱਛ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਯਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿੱਜੀ, ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ।
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਕਿੰਨੀ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ?
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਖਤਰਨਾਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਹੁਤ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਮੁਮਕਿਨ ਨਹੀਂ। ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੌਸਮ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਂਦਾ, ਬਲਕਿ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਮਾਨਵ-ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਹਿਲਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਜੰਮਣ ਵਾਲੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਧੁਰਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਬਰਫ ਪਿਘਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਪੱਧਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਤਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਇਆਮੀ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਬਾਹਰ ਦੇ ਅਸਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਹੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਨਸਾਨੀ ਜਾਨ ਅਤੇ ਮਾਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਬਾਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਾਰਨ ਨਾਸ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਉੱਤੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਲੇਰੀਆ ਅਤੇ ਡੇਂਗੂ, ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨਫੈਕਸ਼ਨਜ਼ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ।
ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਕੇ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਘਟਾਉਣ, ਨਵੀਨ ਉਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ।
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਤੋਂ ਬਚਾ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਨਵੇਂ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਨਵੀਨ ਉਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੂਰਜੀ, ਹਵਾ, ਅਤੇ ਜਲ ਉਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੋਤ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਜੀਵਾਸ਼ਮ ਬਾਲਣਾਂ (Fossil Fuel) ਦਾ ਬਦਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਡੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ ਪਬਲਿਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਕਾਰਾਂ, ਸਾਈਕਲਾਂ, ਅਤੇ ਕਾਰ ਪੂਲਿੰਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੋਟ ਕਰਕੇ ਹਰੇਕ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੀਜਾ, ਸਾਨੂੰ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੌਦੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਛੱਡਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਾਫ ਸੁਥਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਥਿਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਵੀ ਪਰਿਵਰਤਨਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੀ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਊਰਜਾ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਖ਼ਤ ਵਾਤਾਵਰਣੀਕ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ, ਨਵੀਨ ਉਰਜਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਸਬਸਿਡੀ ਦੇਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਚਰੇ ਦੀ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ, ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਭਿਆਨਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਯਤਨ ਮਿਲ ਕੇ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
* * * * *
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(5090)
ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)