“ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਘਾਤਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ...”
(17 ਅਕਤੂਬਰ 2021)
ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਸ਼ੁੱਧ, ਖ਼ਾਲਸ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸੀ। ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਨਾਂ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ, ਵਲੱਡ-ਪ੍ਰੈੱਸ਼ਰ, ਸ਼ੂਗਰ, ਤੇਜ਼ਾਬ, ਗੈਸ ਬਣਨਾ, ਸਿਰ-ਦਰਦ, ਪੱਥਰੀ ਬਣਨਾ, ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ ਆਦਿ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ, ਉਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਦੋਂ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਤਕ ਸਾਰੇ ਹੱਥੀਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਤੁਸੀਂ ਕਹੋਗੇ ਕਿ ਛੋਟੇ ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸਾਰੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਨਲ਼ਕਾ ਗੇੜ ਕੇ ਪਾਣੀ ਪਿਆਉਣਾ, ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਪਿਓ, ਚਾਚੇ, ਤਾਇਆਂ ਨੂੰ ਰੋਟੀ, ਚਾਹ ਦੇ ਕੇ ਆਉਣਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਤੰਦਰੁਸਤ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ। ਅੱਜ ਮਸ਼ੀਨੀ ਯੁਗ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਜਿਵੇਂ ਵਿਹਲੇ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੱਥੀਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਹੁਣ ਨਾ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਹਨ। ਸਰੀਰਕ ਹਿੱਲਜੁਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਆ ਘੇਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਨਾਜਾਂ ਦੀ ਜੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਵੀ ਪੱਧਰੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੁੰਦੇ। ਉੱਚੇ-ਨੀਵੇਂ ਤੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਵਾਲ਼ੇ। ਜਦੋਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਤਾਂ ਟਿੱਬੇ ਵਾਲ਼ੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਜਰੇ, ਗੁਆਰੇ, ਛੋਲਿਆਂ ਦਾ ਛਿੱਟਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਬਰਸਾਤਾਂ ਤੋਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਅਨਾਜ ਪੂਰੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਬੰਦੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਦਿੰਦੇ, ਅਨੇਕਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।
ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕੱਤਕ ਮਹੀਨੇ ਕਪਾਹ ਚੁਗਣ ਲਈ ਛੁੱਟੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਮਾਂ ਨਾਲ ਖੇਤ ਜਾਂਦੇ। ਚਾਅ ਨਾਲ ਕਪਾਹ ਦੇ ਫੁੱਟ ਚੁਗਦੇ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਚਾਦਰੇ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਪਿੱਛੇ ਬੰਨ੍ਹੀ ਝੋਲੀ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੇ ਪਰ ਅਸੀਂ ਛੇਤੀ ਹੀ ਥੱਕ ਜਾਂਦੇ। ਥਕਾਵਟ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਮੱਕੀ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਬਣੇ ਢਾਰੇ ’ਤੇ ਜਾ ਚੜ੍ਹਦੇ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਂਦੇ। ਜਦੋਂ ਚਾਹ ਬਣਦੀ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਛੱਲੀਆਂ ਭੁੰਨ ਕੇ ਖਾਂਦੇ। ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਛੱਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਿਠਾਸ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਖਾ ਕੇ ਆਨੰਦ ਆ ਜਾਂਦਾ। ਕਦੇ ਅਸੀਂ ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਪੱਕੇ ਸਿੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਭੁੰਨ ਕੇ ਖਾਂਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਿਨਰਲ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਮਿਲਦੇ ਸੀ ਜੋ ਬਿਲਕੁਲ ਕੁਦਰਤੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਨਾਜ ਮਿਲਦੇ ਤਾਂ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਨਹੀਂ, ਜ਼ਹਿਰਾਂ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਆਦਿ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਜ਼ਰਖੇਜ਼ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਰਤ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਜ਼ੀਆਂ, ਦਾਲਾਂ, ਫ਼ਲਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾਖਲ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਅਣਿਆਈ ਮੌਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਬੰਦਾ ਦੱਸੋ ਕੀ ਕਰੇ ਤੇ ਕੀ ਨਾ ਕਰੇ? ਕੀ ਖਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਛੱਡੇ?
ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਹੱਦੋਂ ਵੱਧ ਲਾਲਚੀ ਅਤੇ ਬੇਈਮਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਮੱਰਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਆਮ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪੈਸੇ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਪਰੋਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਉਸੇ ਸਮਾਜ, ਉਸੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਵੰਡ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਉਹ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਗਾਹੇ-ਬਗਾਹੇ, ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਣਗੇ।
ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਠੀਕ, ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਘਰ ਵਿੱਚ, ਬਗੀਚੇ ਵਿੱਚ, ਪਲਾਟ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਵੀ ਥਾਂ ਹੈ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਗਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਲਈ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਤਾਂ ਉਗਾ ਹੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਐਨੀ ਕੁ ਖੇਚਲ ਤਾਂ ਕਰਨੀ ਹੀ ਪਵੇਗੀ ਜੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।
ਪਿੰਡ, ਬਲਾਕ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਣ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਮਾਰੂ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਘਾਤਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ, ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਕੱਟ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੇਹ ਸਪਰੇਅ ਤੋਂ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਅਨਾਜ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਦਾਲਾਂ ਆਦਿ ਉਗਾ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਵਸਤਾਂ ਖਰੀਦ ਕੇ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
*****
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(4298)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: (