“ਇੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ 58% ਹਿੱਸਾ 1% ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ...”
(28 ਜਨਵਰੀ 2017)

ਗਰੀਬੀ ਅਮੀਰੀ ਦੀ ਖਾਈ ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਚੌੜੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਦਾ ਹਾਲ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਭੈੜਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਆਰਥਕ ਬਿਪਤਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕਹਿੰਦੇ ਸਾਰੇ ਨੇ ਪਰ ਕੋਈ ਇਸ ਖਾਈ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇਸੇ ਲਈ ਅਮੀਰ ਲਗਾਤਾਰ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰੀਬ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਗਰੀਬੀ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ‘ਆਕਸਫੈਮ’ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਐਨ ਇਕਾਨਮੀ ਫਾਰ ਦ 99 ਪਰਸੈਂਟ’ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਫੀਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਬਾਕੀ 99% ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਅੱਠ ਸੁਪਰ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਅੱਧੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ 58% ਹਿੱਸਾ 1% ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਆਰਥਕ ਬਿਪਤਾ ਦੀ ਇਹ ਖਾਈ ਲਗਾਤਾਰ ਚੌੜੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਅੱਧੀ ਗਰੀਬ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਚੀਨ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ਿਆ, ਲਾਓਸ, ਭਾਰਤ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ 10% ਅਮੀਰਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਵਿੱਚ 15% ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਦਾ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰੀਬ 10% ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਕਮਾਈ ਵਿੱਚ 15% ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਹੋਈ।

ਆਕਸਫੈਮ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਟ ਦਾ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਤਦ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦੌਲਤਮੰਦ ਵਰਲਡ ਇਕਨਾਮਿਕ ਫੋਰਮ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਦਾਵੋਸ ਪੁੱਜਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਸਾਫ਼ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਵੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਭਾਲਣਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਮੁਸੀਬਤ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਧਾਰਣ ਜਨਤਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਆਕਰੋਸ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹਿੰਸਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਈ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਉਗਰਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਇਹੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਆਕਸਫੈਮ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਇੱਕ ਮਤਲਬ ਵਿੱਚ ਉਦਾਰੀਕਰਣ ਅਤੇ ਭੂਮੰਡਲੀਕਰਣ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਟਿੱਪਣੀ ਵੀ ਹੈ।

ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਤਮਾਮ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਇਹ ਮਾਡਲ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਨਿਆਇਪੂਰਣ ਵੰਡ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਕਾਮ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਟਰਿੱਕਲ ਡਾਊਨ ਥਿਊਰੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉੱਤੇ ਦੀ ਬਖ਼ਤਾਵਰੀ ਰਿਸ ਰਿਸ ਕੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਿਆਵੇਗੀ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਹਵਾਈ ਸਾਬਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ ਵਿੱਤੀ ਪੂੰਜੀ ਆਧਾਰਿਤ ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਹੋਇਆ।

ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਖਾਈ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰੀ ਜਾਵੇ? ਗਰੀਬ ਪੜ੍ਹਨੇ ਨੂੰ ਸਮਾਂ ਬੇਕਾਰ ਕਰਨਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਅਨੁਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਮਿਲੇ ਪੈਸਾ ਦਾ ਇੰਨਾ ਦੁਰਉਪਯੋਗ ਮੋਬਾਇਲ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ, ਤੜਕ ਭੜਕ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਗਰੀਬ ਆਪ ਹੀ ਅਮੀਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਛੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਉਦਯੋਗ ਧੰਦਿਆਂ ਦਾ ਨਸ਼ਟ ਹੁੰਦੇ ਜਾਣਾ ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਨੀਤੀਆਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਇਹੀ ਬਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮੀਰਾਂ ਉੱਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੈਕਸ ਲਗਾਕੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਣ। ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤਕ ਫੈਸਲਿਆਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪੈਸੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਕਾਬੂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਸਿਰ ਉੱਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਅਰਾਜਕਤਾ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਬਣਨ ਲੱਗਣ, ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਪਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਉੱਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

*****

(575)

ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ: (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)