RanjitSinghDr7ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਕੁਝ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਬਹੁਤ ...
(18 ਫਰਵਰੀ 2023)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 131.

 

ਇਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਕਬੂਲਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਰੱਜ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਪੜ੍ਹਨੀ ਤੇ ਲਿਖਣੀ ਤਾਂ ਦੂਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਠਿਨਾਈ ਆ ਰਹੀ ਹੈਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਬਹੁਤਾ ਕੰਮਕਾਜ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਅਫਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਉਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਲੋਕ ਗੀਤ, ਸੰਗੀਤ, ਨਾਚ ਆਦਿ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੂਪ ਵਿਗੜ ਰਿਹਾ ਹੈਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਲੋਚਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਵੇਇਹ ਸਕੂਲ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ, ਸਗੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਵੀ ਮਨ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨਪੰਜਾਬੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਹੁਤੇ ਬੱਚੇ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ ਤੋਂ ਆਏ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨਇੰਝ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕਰਦੇ ਹਨਪੰਜਾਬੀ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਬਹੁਤੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਇਹ ਬੱਚੇ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਜੋੜ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਵੀ ਸ਼ੁੱਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇੰਝ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਵੀ ਵਿਗੜ ਰਿਹਾ ਹੈਇਹੋ ਹਾਲ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ, ਲੋਕ ਨਾਚਾਂ, ਲੋਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈਪੰਜਾਬੀ ਜਿਸਦੇ ਸਰੂਪ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਸਪੂਤਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤਕ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ, ਉਹ ਹੁਣ ਵਿਗੜ ਰਿਹਾ ਹੈਪੰਜਾਬੀ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪਾਸੇ ਯਤਨ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਸਰੂਪ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ

ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਦੇ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀਬੱਚੇ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਹੋ ਕੁਝ ਬੋਲਦਾ ਤੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਉਹ ਘਰ ਬਾਹਰ ਬੋਲਦਾ ਤੇ ਸੁਣਦਾ ਹੈਜਦੋਂ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹੋ ਜਾਵੇ ਫਿਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਦੂਜੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਕਸਾਇਆ ਜਾਵੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਅੱਜ ਤੋਂ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈਉਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਉਦੋਂ ਦੇ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹੁਣ ਦੇ ਬੀ.ਏ. ਪਾਸ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀ ਸੀਹੁਣ ਤਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਬਦਲਾਵ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਰਹੇ ਹਨਇਸੇ ਕਾਰਨ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈਹੁਣ ਸੱਚ, ਸੰਤੋਖ, ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਰਨੀ, ਨਿਮਰਤਾ ਆਦਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚੋਂ ਮਨਫੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨਉਹ ਨਾਮ ਜਪਣ ਭਾਵ ਰੱਬੀ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਵੰਡ ਛਕਣਾ ਵਰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਸੁਭਾਅ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਗੁਣ ਲੱਭਣੇ ਔਖੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਥਾਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈਵਿਖਾਵੇ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਸੰਤੋਖ ਅਤੇ ਸੱਚ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨਸਮਾਜਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਬੇਲੋੜਾ ਖਰਚਾ ਇਸਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦਾ ਹੈਅਸੀਂ ਇਹ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅੱਜ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਖਾਵੇ ਦਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਕਬੂਲਦਾ ਸਗੋਂ ਈਰਖਾ ਵੱਸ ਉਲਟਾ ਹੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨਵਿਤੋਂ ਵਧ ਖਰਚਾ, ਕਰਜ਼ਾ ਚੁੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਨੰਬਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

ਪੰਜਾਬ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਇਹ ਕਾਰਜ ਔਖਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਤਸੱਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਬੁੱਧਜੀਵੀਆਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਹਿਤੈਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਾਸੇ ਯਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਜਾਗੀ ਹੈਉਹ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਜਲਸੇ ਜਲੂਸ ਵੀ ਕੱਢ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਲੋੜ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਹੈਜਦੋਂ ਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਹਿਤੈਸ਼ੀ ਅਮਲੀ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਪੁੱਟਦੇ ਉਦੋਂ ਤਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਲੱਗਾਅਸੀਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸੰਕੋਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂਇਹ ਪੰਜਾਬ ਹੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਦੁਕਾਨਾਂ, ਮਕਾਨਾਂ ਜਾਂ ਦਫਤਰਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਾਮ ਲਿਖੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨਬਹੁਤਾ ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈਆਪਣੇ ਪਹਿਚਾਣ ਪੱਤਰ, ਪੱਤਰ ਪੈਡ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਨਾਮ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂਵਿਆਹਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੇ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਵੀ ਆਮ ਕਰਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਛਾਪੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ‘ਬੂਹਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ’ ਆਖਣ ਵਾਸਤੇ ਅਸੀਂ ‘ਬੇਟਾ ਡੋਰ ਕਲੋਜ ਕਰ ਦੋ’ ਆਖਦੇ ਹਾਂਆਵੋ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ, ਦੁਕਾਨਾਂ ਅਤੇ ਦਫਤਰਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਰਡ ਲਗਾਈਏਆਪਣੀ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਸੰਕੋਚ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇਸਮਾਗਮਾਂ ਦੇ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਏਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਕੁਝ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸਨਆਪਣੇ ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰ, ਕਾਪੀਆਂ ਤੇ ਕਾਰਡ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਏਚਿੱਠੀਆਂ ਤੇ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਣਅਖੌਤੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇਸੈਮੀਨਾਰ, ਵਿਚਾਰ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣਇੰਝ ਸੱਚੀਆਂ ਤੇ ਸੁੱਚੀਆਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਹੋ ਸਕਣਗੀਆਂ ਤੇ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਗੇਹੁਣ ਇਹ ਰਸਮੀ ਜਿਹੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਬਹੁਤੇ ਵਿਚਾਰ ਮੰਗਵੇਂ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜੀਏ ਤੇ ਰਲਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲਾਂ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰੀਏਹਰੇਕ ਕਾਰਜ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲ ਝਾਕਣਾ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਆਪਣੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਅੰਗੇਰਜ਼ੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਹਾਣ ਦਾ ਬਣਾਈਏ

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੌਲਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਸੋਚ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਆਧਾਰਿਤ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਨਾਵਲ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈਇਹ ਸਮਾਂ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੇ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈਹੁਣ ਗਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਮੰਗ ਹੈਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅੰਗ ਨਾ ਕਬੂਲਣਾ ਹੈਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਗਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਕਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਲੇਖਕ ਆਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈਜਦੋਂ ਤਕ ਕਿਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ, ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਆਦਿ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਉਦੋਂ ਤੀਕ ਇਸਦਾ ਦਰਜਾ ਹੇਠਾਂ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈਆਵੋ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ ਜੋੜੀਏਇਸੇ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕਣਗੇਹੁਣ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹੈਸੱਚ, ਸੰਤੋਖ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਰਾਹੀਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਟੁੱਟ ਰਹੀ ਹੈਵਿਖਾਵੇ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ

ਵਿਆਹਾਂ ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਰਸਮਾਂ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਵਿਖਾਵਾ, ਸ਼ੋਰ ਸ਼ਰਾਬਾ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈਆਪਸੀ ਪਿਆਰ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ, ਨਿਮਰਤਾ ਆਦਿ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਮੀਰ ਬਣਨ ਲਈ ਗਲਤ ਢੰਗ ਅਪਣਾਏ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਤੇ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਵਾਲੀ ਸੋਚ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚੋਂ ਮਨਫੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ, ਵਿਰਸੇ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣਾ ਹੈ

ਆਵੋ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ’ਤੇ ਮਾਣ ਕਰੀਏ, ਇਸ ਨਾਲ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਹੋਵੇਗਾਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੌਲਿਕ ਅਤੇ ਉੱਚੀਆਂ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰ ਸਕਾਂਗੇਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹੀ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਸਾਲ 21 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਕੁਝ ਰਿਵਾਇਤੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਾ ਰੱਖੀਏ ਸਗੋਂ ਠੋਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਉਲੀਕੇ ਜਾਣਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈਗਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਨਵੇਂ ਤੇ ਔਖੇ ਸ਼ਬਦ ਘੜਨ ਦੀ ਥਾਂ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਢੁਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਇੰਝ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵੀ ਹੋ ਸਕੇਗੀਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰਾਂ, ਬੈਂਕਾਂ, ਡਾਕਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਰਮ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਭਰੀਏਕੁਰਾਹੇ ਪੈ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹੇ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਈਏ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਿਆਂ ਹੀ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਰੰਗਲਾ ਪੰਜਾਬ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ

*****

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।

(3804)

(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈThis email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)

About the Author

ਡਾ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ

ਡਾ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ

Phone: (91 - 94170 - 87328)
Email: (Ranjitsurapuri@gmail.com)

More articles from this author