“ਕੱਛੂ-ਕੁੰਮੇ ਦੀ ਚਾਲ ਚੱਲਦਾ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਖਰਗੋਸ਼ ਦੀ ਚਾਲ ...”
(8 ਫਰਵਰੀ 2019)

ਫਰਵਰੀ 2011 ਵਿਚ ਮੈਂ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਬਤੌਰ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ। ਵਿਦੇਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਇਕ ਸੱਜਣ ਦੁਆਰਾ ਸਕੂਲ ਲਈ ਦਾਨ ਵਿਚ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਬੜੀ ਸੁਸਤ ਚਾਲ ਵਿਚ ਸੀ। ਗੱਲ ਮੇਰੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਆਉਣ ’ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਕਰਸ਼ਕ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਘਰ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ ਘਰੋਂ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆਉਂਦਾ ਤੇ ਕੱਛੂ-ਕੁੰਮੇ ਦੀ ਚਾਲ ਚੱਲਦਾ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਖਰਗੋਸ਼ ਦੀ ਚਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਦਾਨੀ ਸੱਜਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਰਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਮ. ਐੱਲ. ਸਰੀਨ ਨੇ ਦਾਨੀ ਸੱਜਣਾਂ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਅੰਤਮ ਛੋਹ ਦੇਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਮ.ਐੱਲ. ਸਰੀਨ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਪੈਣਾ ਸੀ। ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਹਿਕਰਮੀ, ਪੀ.ਟੀ.ਏ. ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਠੇਕੇਦਾਰ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਵਕੀਲ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਅੰਤਾਂ ਦੀ ਧੁੰਦ ਭਾਵੇਂ ਕਾਰ ਦੇ ਚੱਲਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਮੁਸ਼ਕਲ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਨ ਦੇ ਚਾਅ ਅੱਗੇ ਫਿੱਕੀ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ।

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਸੀਂ ਮਿੱਥੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਲੇਟ ਪਹੁੰਚੇ। ਵਕੀਲ ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ. ਐਲ. ਸਰੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਸਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਦੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਸਾਰੇ ਸੁਝਾਅ ਸਾਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬੁਲਾਏ ਨਕਸ਼ਾ-ਨਵੀਸ ਨੇ ਆ ਕੇ ਇਮਾਰਤ ਬਾਰੇ ਪੂਰਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਠੇਕੇਦਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਸਬੰਧੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਵੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਗੱਲਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਨਕਸ਼ਾ-ਨਵੀਸ ਨੇ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਨਕਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਖ਼ਤ ਹਦਾਇਤਾਂ ਵਾਂਗ ਕੀਤੀਆਂ। ਗੱਲ ਸਿਰੇ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੜੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਰੌਂਅ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਮ. ਐੱਲ. ਸਰੀਨ ਨੇ ਸਾਡਾ ਮੂੰਹ ਮਿੱਠਾ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁੱਭ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਭੇਂਟ ਕੀਤੀਆਂ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਸਬੰਧੀ ਸਾਰੀ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਉਲੀਕੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦਿਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੀ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਨਾਂਹ-ਨੁੱਕਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਕੀਲ ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਮ.ਐੱਲ. ਸਰੀਨ ਨੇ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਦੇ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਣ ਉਪਰੰਤ ਸਲਾਨਾ ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਹਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 21 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਜਾਣਾ ਤੈਅ ਹੋਇਆ।

ਇਹ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਹੋਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਾਰਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਉਲੀਕਣਾ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇਣੇ ਪਏ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਸਟਾਫ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਪੱਬ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ, ਲਾਗਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੁੱਝ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ’ਤੇ ਆਉਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ।

ਨਿਸਚਤ ਦਿਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਰਿਹਰਸਲ ਰੱਖ ਲਈ। 21 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖ਼ਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਾਠ ਉਪਰੰਤ ਨਿਸਚਤ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ। ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਸਮੇਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਮ. ਐੱਲ. ਸਰੀਨ ਨੇ ਉਸ ਦਿਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਖਰਚ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ’ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ 21 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਖਰਚੇ ਦੀ ਥਾਂ ਦਾਨੀ ਸੱਜਣਾਂ ਨੇ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਸਮੇਤ ਸਕੂਲ ਲਈ ਦੋ ਕਮਰੇ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ’ਤੇ ਕੁੱਲ 58 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਕਰੀਬ ਖਰਚ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਵਿਚ ਚਾਰ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਦੋ ਐੱਫ.ਡੀ.ਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਆਜ ਨਾਲ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੂੰ ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ ਦੇਣੇ ਸਨ। ਕੇਵਲ ਇਕ ਸਾਲ ਦੇ ਸੀਮਤ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਭੱਜ-ਨੱਠ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤੇ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤਿਆਰ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਲਾਨਾ ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਵੀ ਕਰਵਾਇਆ।

ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲੈ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਸਮਾਂ ਮਿਲਣ ’ਤੇ ਅਕਸਰ ਹੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿਚ ਚਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿਚ ਸੱਤ ਅਖ਼ਬਾਰ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਰਸਾਲੇ ਲੁਆਏ ਸਨ। ਕੁੱਝ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਮ. ਐੱਲ. ਸਰੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਖਰੀਦ ਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਪੁਸਤਕਾਂ ਮੇਰੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਨਖਾਹ ਵਿੱਚੋਂ ਖਰੀਦ ਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਵੀ ਇਤਫ਼ਾਕ ਹੀ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਰਵ ਸਿੱਖਿਆ ਅਭਿਆਨ ਤਹਿਤ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਲਾਨਾ ਗਰਾਂਟ ਆਉਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਫਰੀਦਕੋਟ ਵਿਖੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਮੇਲੇ ’ਤੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਫ਼ੋਰਮ ਬਰਗਾੜੀ ਵੱਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪੁਸਤਕ ਮੇਲੇ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ’ਤੇ ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਮਲਗਾਮੇਟਡ ਫੰਡ ਵਿੱਚੋਂ ਚੋਖੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਖਰੀਦ ਲੈਂਦੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਚੰਗਾ ਰੇੜ੍ਹੇ ਪੈ ਗਿਆ। ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਵਿਚ ਅਖ਼ਬਾਰ, ਰਸਾਲੇ, ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਚੰਗੀ ਰੁਚੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ। ਸਲਾਨਾ ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਸਮੇਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕਢਵਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਨਮਾਨਤ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।

ਆਪਣੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੇ ਇਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਠਹਿਰ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹਰ ਸਾਲ ਸਲਾਨਾ ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣ ਦਾ ਅਹਿਦ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਸਤਕਾਂ ਖਰੀਦੀਆਂ ਵੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਚੇਟਕ ਵੀ ਲਾਈ।

*****

(1478)

(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.om)