JaspalSLohamPri7ਉਸ ਲੜਕੀ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ ...
(26 ਜਨਵਰੀ 2025)

 

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਖੇਡ ਮਸਤੀ ਵਿੱਚ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਕਈ ਪਛੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨਪਰ ਜਿਹੜੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਘਰ ਦਾ ਕੰਮ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ, ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਲਿਖ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਖਦੇ ਹਨ, ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਉਹ ਬੱਚੇ ਕਦੇ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਸਗੋਂ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਟੀਚੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨਉਹ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਬਾਪ, ਪਿੰਡ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਨਾਂਅ ਵੀ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ

ਅਕਸਰ ਹੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਅੱਗੇ ਮਿਡਲ, ਹਾਈ, ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਛੇਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਮਿਹਨਤ ਲਗਾ ਦਿੰਦਾ, ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਬਦਲੀ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆਅਜੇ ਗਏ ਨੂੰ ਕੁਝ ਕੁ ਦਿਨ ਹੀ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਦਫਤਰ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਕੂਲ ਆਰਡਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਮੈਂ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਹ ਆਰਡਰ ਰੱਦ ਕਰਵਾ ਲਏਇਸ ਨਵੇਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇਮਾਰਤ ਸੰਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਸੀਕਮਰੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ ਪਰ ਕੋਈ ਬਾਰੀ, ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਫਰਨੀਚਰ ਜਾਂ ਚਾਰਦੀਵਾਰੀਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਬਲੈਕਬੋਰਡ ਨਹੀਂ ਸੀਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀਬਾਥਰੂਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕੋਈ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨਇੱਕ ਸਮਾਜਸੇਵੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਕੂਲ ਆਏਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਟਰੰਕ ਮੁਹਈਆ ਕਰਵਾਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾਜਦੋਂ ਸਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਹੁੰਦੀ, ਟਰੰਕ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਲੈ ਆਉਂਦੇ

ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਦਾਨੀ ਪੁਰਸ਼ ਸਕੂਲ ਆਇਆ ਤੇ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਬੱਚੇ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਨਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਨੇੜੇ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਨਲਕਾ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਨਲਕਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਲੱਗ ਪਏਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੰਦਾ ਆਇਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਫੀ ਸਾਰੀ ਰਕਮ ਸਕੂਲ ’ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਨੀ ਸੀਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਪੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਦੇ ਪੱਲੇ, ਬਾਰ ਬਾਰੀਆਂ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕੁਝ ਹਫਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੰਮ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਗਿਆਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਲੱਗੇ ਪਏ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਉਹ ਇੱਟਾਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਲੈ ਗਏ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਗਾਰੇ ਤੋਂ ਚਿਣ ਕੇ ਉਹਲਾ ਜਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਭ ਲਈ ਆਰਜ਼ੀ ਜਿਹਾ ਬਾਥਰੂਮ ਬਣ ਗਿਆਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਰਲ਼ ਕੇ ਸਕੂਲ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਰਦੀਵਾਰੀ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਨਲਕੇ ’ਤੇ ਮੋਟਰ ਲੱਗ ਗਈ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਫਿਟਿੰਗ ਹੋ ਗਈਅਜੇ ਵੀ ਬੱਚੇ ਟਾਟਾਂ ’ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਸ਼ਖਸ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ ਕੇ ਬੈਂਚ ਡੈਸਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤੇ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ, ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬਲੈਕਬੋਰਡ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕੰਧ ਦੇ ਪਲਸਤਰ ’ਤੇ ਰੰਗ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕੰਮ ਚਲਾ ਲਿਆਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਲੈਕਬੋਰਡ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਲੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਚੱਕਵੇਂ ਬਲੈਕਬੋਰਡ ਵੀ ਲੈ ਆਂਦੇਗੱਲ ਕੀ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਬਣ ਗਿਆ

ਇਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਕੇ ਅਗਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਨ, ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਯਾਦ ਹਨਸ਼ਰਾਰਤੀ ਵੀ ਯਾਦ ਹਨਉਹ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਅਸਤ ਹੋ ਗਏਮੈਂ ਇੱਥੋਂ ਬਦਲੀ ਕਰਵਾ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਕੂਲ ਚਲਾ ਗਿਆਨਵੇਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸਨਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਬਾਰੀ ਕੰਧ ਵਿਚਲੀ ਮਿਲੀਉਹਨੂੰ ਆਮ ਦੇਸੀ ਜਿੰਦਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸੀਇੱਕ ਮੌਜ ਸੀ, ਇਹ ਸਟਾਫ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਸੀ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਬੜੇ ਮਿਹਨਤੀ ਸਨਸਾਰੇ ਡਟ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨਮੈਂ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਮੈਥ ਦੋਨੋ ਵਿਸ਼ੇ ਕਰਾਉਂਦਾ ਸੀਕਈ ਸਾਲ ਇੱਥੇ ਲਗਾਏ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤਨਦੇਹੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਇਆ

ਕਈ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਮੇਰੀ ਤਰੱਕੀ ਬਤੌਰ ਮੁੱਖਅਧਿਆਪਕ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਮੁਖੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾਮੈਂ ਘਰ ਤੋਂ ਹੀ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਪਰਚੀ ਬਣਾ ਕੇ ਲਿਜਾਂਦਾ ਤੇ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਉਂਦਾਇਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਸਿਲਸਲਾ ਸੀਇੱਕ ਦਿਨ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਦਫਤਰ ਵੱਲ ਤੁਰੀ ਆ ਰਹੀ ਸੀਬਾਹਰੋਂ ਪੁੱਛ ਕੇ ਅੰਦਰ ਆ ਗਈਉਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਬੁਲਾਈ ਮੈਂ ਵੀ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਕੰਮ ਆਏ ਹੋ, ਦੱਸੋਉਹਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰ! ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਨਹੀਂ? ਉਸ ਲੜਕੀ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ ਇਹ ਲੜਕੀ ਮੇਰੇ ਪਿਛਲੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਸੀਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਹਾਂ ਬੇਟਾ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਉਹਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਰ! ਮੈਂ ਸਰਕਾਰੀ ਟੀਚਰ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੀ ਹਾਂ

ਉਸ ਬੱਚੀ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਮਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਇਆਉਹਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾਬੈਠਣ ਨੂੰ ਕਿਹਾਉਹਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਾਲ ਬਲਾਕ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਜਾਣਾ ਸੀਉਹਨੂੰ ਬਲਾਕ ਦਫਤਰ ਵੱਲ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾਮੈਂ ਇਹ ਗੱਲ ਆਪਣੇ ਸਟਾਫ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਮੇਰੀ ਬੱਚੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅਧਿਆਪਕ ਲੱਗੀ ਹੈ ਮੈਂ ਫੁੱਲਿਆ ਨਹੀਂ ਸਮਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਫਿਰ ਇਕ ਵਾਰ ਸਾਡੀ ਡਿਊਟੀ ਬਲਾਕ ਪੱਧਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਗਈ। ਅਸੀਂ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਟੇਬਲ ਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠੇ ਸੀਗੇਟ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਸੀ। ਬਾਹਰਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਆਈਟਮਾਂ ਸਮੇਤ ਆ ਰਹੇ ਸਨਸਾਰੇ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰਵਾ ਕੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਆਪਣੀਆਂ ਆਈਟਮਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਰਹੇ ਸਨਦੋ ਅਧਿਆਪਕ ਹੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਜ਼ਦੀਕ ਆਏ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਬੱਚੀ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਆਈਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ, “ਬੇਟਾ! ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਆਏ?”

ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਸਾਇੰਸ ਮਿਸਟ੍ਰੈਸ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਈ ਲਿਆਂਦੇ ਹਨ ਮੈਨੂੰ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਬੱਚੀ ਅੱਜ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਸਾਰੇ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਮੈਂ ਫਿਰ ਪੂਰੀ ਹਿਸਟਰੀ ਬਿਆਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀਜਦੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੱਚੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਟੀਚੇ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਸੱਚੀਂ ਰੱਜ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈਆਖਰਕਾਰ ਮੈਂ ਬਤੌਰ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆਅਕਸਰ ਮੇਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਮਿਲ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਮਨ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈਇਹ ਹੀ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਅਸਲ ਕਮਾਈ ਹੈ

*     *     *     *     *

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ਸਰੋਕਾਰ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੇ।

ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ: (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)

About the Author

ਪ੍ਰਿੰ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਲੋਹਾਮ

ਪ੍ਰਿੰ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਲੋਹਾਮ

Moga, Punjab, India.
WhatsApp: (91 - 97810 - 40140)
Email: (jaspal.loham@gmail.com)