“ਮੇਰਾ ਮੱਥਾ ਠਣਕਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਵੱਟਾ ਦਿਖਾ ਕੇ ਛਛਕੇਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਉਡ ਕੇ ਲਾਗੇ ਦੀ ...”
(28 ਜੂਨ 2023)

ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਬਰਸਾਤਾਂ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੀ ਬਾੜੀ ਨੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਬਨਾਸਪਤੀ ਨਾਲ ਜੰਗਲ਼ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਦੋ ਕੁ ਵਿਸਵੇ ਵਿੱਚ ਲਾਇਆ ਘਾਹ ਗਿੱਠ ਗਿੱਠ ਉੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਤੋਰੀ ਦੀ ਵੇਲ ਨੇ ਫੈਲਰਕੇ ਕਿੰਨੂ, ਮੁਸੱਮੀ ਤੇ ਅੰਬ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢਕ ਲਿਆ ਸੀ। ਅੰਬ ਦਾ ਬੂਟਾ ਅੰਬਾਂ ਨਾਲ ਲੱਦਿਆ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਛੋਹ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਬੂਟਾ ਪੂਰਾ ਵਧਕੇ ਕਾਰ ਖੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਏ ਸ਼ੈੱਡ ਨੂੰ ਜਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਰਕ ਦੇ ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਲੱਗੀ ਫਾਕ੍ਰਸ ਫੈਲਰ ਕੇ ਆਉਣ ਜਾਣ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਲਗਪਗ ਸਾਰੀ ਬਗੀਚੀ ਦੀ ਕਾਂਟ ਛਾਂਟ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮਾਲੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਾਰ ਬਗੀਚੀ ਸੰਵਾਰਨ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਪੱਕਾ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਬਰਸਾਤਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਪਿੰਡ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਬਰਸਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਤੱਕ ਆ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਉਸਦਾ ਪਿੰਡ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਬਰਸਾਤਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਕੁਝ ਜੀਰੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਕੇ ਤੇ ਕੁਝ ਬਰਸਾਤਾਂ ਕਰਕੇ ਛੇਤੀ ਕੋਈ ਮਾਲੀ ਨਾ ਮਿਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮਕਾਰ ਦਾ ਬੋਝ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਥੇਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੋਈ ਬਗੀਚੀ ਦੀ ਸਾਫ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਮਾਲੀ ਮਿਲ਼ ਜਾਵੇ ਪਰ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਬੀਤ ਗਿਆ, ਕੋਈ ਨਾ ਮਿਲਿਆ। ਆਖਿਰ ਮੇਰੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਕੰਮ ਆਈ। ਇੱਕ ਦੂਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਮਿਲ਼ ਗਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਰਸਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਉਹ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੋਠੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਸੰਪਰਕ ਕਰੇ ਤੋਂ ਉਹ ਆ ਗਿਆ, ਕੰਮ ਦੇਖ ਗਿਆ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਤੈਅ ਕਰ ਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਪੱਕੀ ਕਰ ਗਿਆ। ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤਾਰੀਖ ਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲੁੜੀਂਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਲੈ ਕੇ ਆ ਗਿਆ।

ਉਸ ਦਿਨ ਬਰੀਕ ਬਰੀਕ ਕਣੀਆਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਹ ਕਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਿਵੇਂ ਕਰੇਂਗਾ? ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰੋ, ਸਰਦਾਰ ਜੀ! ਦੇਖਦੇ ਜਾਓ, ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਵਧੀਆ ਬਣਾ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਕਣੀਆਂ ਕੁਣੀਆਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੀਆਂ, ਸਗੋਂ ਅਜਿਹੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਨੰਦ ਆਉਂਦੈ।“

ਚਾਹ ਪਾਣੀ ਪੀ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਫੈਲਰੀਆਂ ਵੇਲਾਂ ਨੂੰ ਛਾਂਗ ਕੇ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਸ ਨੇ ਵੇਲਾਂ ਛਾਂਗਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸ਼ੈੱਡ ਹੇਠ ਵਧੀ ਵੇਲ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਉੱਥੋਂ ਇੱਕ ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਸਣੇ ਬੋਟ ਹੇਠਾਂ ਡਿਗ ਪਿਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਹ ਕੀ ਗਿਰਿਆ ਹੈ? ਉਸਨੇ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ “ਜੀ, ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਹੈ।”?

ਮੈਂ ਉੱਠ ਕੇ ਦੇਖਿਆ, ਉਸ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਆਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਬੋਟ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇੱਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਹੋਣਗੇ। ਆਲ੍ਹਣਾ ਭਾਰਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚ ਗਈ। ਮੈਂ ਮਾਲੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਇਸ ਆਲ੍ਹਣੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਲੀਰ ਨਾਲ ਸਹਾਰਾ ਦੇ ਕੇ, ਸੰਭਾਲਕੇ ਉਸੇ ਜਗ੍ਹਾ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਂ ਪਿਓ ਚਿੜਾ ਚਿੜੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਦੇ ਨਾ ਫ਼ਿਰਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਉੰਨੇ ਹੀ ਪਿਆਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੰਨੇ ਆਪਾਂ ਨੂੰ।” ਉਸ ਨੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਸਹਾਰਾ ਦੇ ਕੇ ਆਲ੍ਹਣਾ ਉੱਥੇ ਹੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਗੱਲ ਆਈ ਗਈ ਹੋ ਗਈ। ਮਾਲੀ ਆਪਣਾ ਕੰਮਕਾਰ ਨਿਬੇੜ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ।

ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਬਰਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਕੁਝ ਲਿਖਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੌਣ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਅਖੀਰਲਾ ਸੋਮਵਾਰ ਸੀ। ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਪੱਛੋਂ ਦੀ ਠੰਢੀ ਮਿੱਠੀ ਜਿਹੀ ਹਵਾ ਰੁਮਕ ਰਹੀ ਸੀ। ਬਾੜੀ ਦੀ ਹੁਣ ਸਾਫ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਵਗਦੀ ਹਵਾ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਬੜਾ ਵਧੀਆ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕੋਈ ਢੁਕਵਾਂ ਵਿਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਐਨੇ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚੁਰ ਚੁਰ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਉਸ ਦਿਨ ਵਾਲ਼ੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵੱਲ ਗਿਆ। ਉੱਠ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਚਿੜੀ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਦਾ ਚੋਗਾ ਆਪਣੇ ਬੋਟਾਂ ਦੇ ਟੱਡੇ ਲਾਲ ਲਾਲ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਪਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਕੀਤੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੰਨ੍ਹੇ ਬੋਟਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਕੂਨ ਮਿਲਿਆ।

ਮੈਂ ਫਿਰ ਕੁਰਸੀ ’ਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਤੇ ਪੱਛੋਂ ਦੀ ਹਵਾ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਲੱਗਾ। ਐਨੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕੀ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਚਿੜੀਆਂ ਨੇ ਚਰਚੋਲ੍ਹਰ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਦੇਖਿਆ, ਇੱਕ ਬਾਜ਼ ਘਰ ਅੱਗੋਂ ਲੰਘਦੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਤਾਰ ਉੱਤੇ ਬੈਠਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਫੁੰਡਣ ਦੀ ਝਾਕ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਮੱਥਾ ਠਣਕਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਵੱਟਾ ਦਿਖਾ ਕੇ ਛਛਕੇਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਉਡ ਕੇ ਲਾਗੇ ਦੀ ਕੋਠੀ ਦੇ ਜੰਗਲ਼ੇ ’ਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਚਿੜੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਆਰਾਮ ਮਿਲ਼ਿਆ। ਪਰ ਬਾਜ਼ ਕਿੱਥੋਂ ਟਿਕਣ ਵਾਲ਼ਾ ਸੀ। ਉਹ ਆ ਕੇ ਫਿਰ ਤਾਰ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਤੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵੱਲ ਵੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਬਾਜ਼ ਵੀ ਭੁੱਖਾ ਹੈ ਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਭੋਜਨ ਖੋਹਣਾ ਵੀ ਦਿਆਨਤਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਬੋਟਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣੀ ਵੀ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਦੁਚਿੱਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਠੀਕ ਸਮਝਿਆ, ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਕਿ ਬਾਜ਼ ਤਾਂ ਭੋਜਨ ਕਿਤੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਭਾਲ਼ ਲਏਗਾ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਮੇਰਾ ਪਹਿਲਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ। ਬੋਟਾਂ ਦੇ ਹੁਣ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਪਰ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗੇ ਸਨ।। ਇੱਕ ਬੋਟ ਛਾਲ਼ ਮਾਰ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਆ ਡਿੱਗਿਆ ਪਰ ਪਰਾਂ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਸੰਭਲ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਘਬਰਾ ਗਿਆ, ਲੈ ਬਈ ਇਹ ਤਾਂ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਬਾਜ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਪਰ ਤੋਲਣ ਲੱਗਾ, ਚਿੜੀਆਂ ਰੌਲ਼ਾ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਟੁੱਟ ਕੇ ਪੈ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਚਾਰ ਪੰਜ ਚਿੜੀਆਂ ਹੋਰ ਆ ਰਲ਼ੀਆਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਜ਼ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕੇਵਲ ਬੋਟ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਚਿੜੀਆਂ ਨਾਲ ਪੰਗਾ ਲੈਣਾ ਠੀਕ ਨਾ ਸਮਝਿਆ ਤੇ ਉੱਥੋਂ ਟਲ਼ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉੱਠਿਆ ਤੇ ਉਸ ਬੋਟ ਨੂੰ ਚੱਕ ਕੇ ਫਿਰ ਆਲ‌੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਮਗਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਧੁੱਪ ਢਲ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਛਾਂ ਆ ਗਈ ਸੀ।

ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਐਦਾਂ ਹੀ ਸਮਾਂ ਲੰਘ ਗਿਆ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਬੋਟ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਏ ਸਨ। ‌ਦਰ ਅਸਲ ਹੁਣ ਉੱਡਣਾ ਸਿੱਖ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਸਿੱਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਮੈਂ ਦੋ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਲ‌੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਪਰ ਉਹ ਫਿਰ ਹੇਠਾਂ ਆ ਜਾਂਦੇ। ਇੱਕ ਬੋਟ ਤੋਂ ਛਾਲ਼ ਨਹੀਂ ਵੱਜੀ, ਉਹ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਆਲ੍ਹਣਾ ਡਿਗਣ ਵਾਲ਼ੇ ਦਿਨ ਉਸ ਨੂੰ ਚੋਟ ਆਈ ਹੋਵੇ। ਬਾਜ਼ ਅਜੇ ਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਤੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਹੀ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਝੱਪਟ ਮਾਰੀ। ਆਲ੍ਹਣੇ ਕੋਲ਼ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਨੇ ਚਰਚੋਲ੍ਹਰ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਰੌਲ਼ੇ ਨਾਲ ਬਾੜੀ ਸਿਰ ’ਤੇ ਚੱਕ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਂ ਵੀ ਰੌਲ਼ਾ ਸੁਣ ਕੇ ਭੱਜ ਕੇ ਗਿਆ ਤੇ ਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਡੰਡਾ ਦਿਖਾ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਜ਼ ਸੰਯੁਕਤ ਹਮਲਾ ਵੇਖ ਕੇ ਉੱਡ ਗਿਆ ਤੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਦਾਲ਼ ਨਹੀਂ ਗਲ਼ਣੀ, ਮਨਾ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ਼ ਕਰੀਏ। ਇਹ ਸੋਚਦਾ ਦੂਰ ਉੱਡ ਗਿਆ, ਮੁੜਕੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਚਿੜੀਆਂ ਪੂਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾ ਕੇ ਹਮਲਾਵਰ ਰਹੀਆਂ ਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ।

ਦੇਖੋ ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਖੇਡ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚਿੜੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਖਾਤਰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਪਾਲ਼ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਨਗੇ ਪਰ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਚਰਣ ਵਾਲ਼ੇ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲ਼ਣਾ, ਜਦੋਂ ਤਕ ਉਡਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ ਤੇ ਆਪਣੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਖ਼ੁਦ ਤਲਾਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਣਾ ਹੀ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਯਮ ਹੈ, ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਯੁਗਾਂ ਯੁਗਾਂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ ਚਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।

*****

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(4056)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)