“ਮੈਂ ਵੀ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਮੇਰੀਆਂ ਵੀ ਅੱਖਾਂ ਗਿੱਲੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਬਾਬਾ ਮੈਨੂੰ ...”
(22 ਜੂਨ 2022)
ਮਹਿਮਾਨ: 507.
1990-91 ਦੇ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਕੌਮੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਸਤੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕਿੱਤਿਆਂ ਵਾਸਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਕਰਜ਼ ਦੇਣ ਲਈ ਹਦਾਇਤਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ। ਬੈਂਕ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਉੱਤੇ ਕੁੱਲ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ 40 ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਦੇਣਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 18 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਿਰੋਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਸਤੇ 12 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬਧਿਤ ਧੰਦਿਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਣ, ਸੂਰ ਪਾਲਣ ਆਦਿ) ਵਾਸਤੇ ਬਾਕੀ ਛੋਟੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਲਈ, ਖਾਦੀ ਤੇ ਪੇਂਡੂ ਉਦਯੋਗ ਵਿਕਾਸ ਵਾਸਤੇ ਦੇਣਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਗਹਿਣੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰਜ਼ੇ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੇ ਅਜੇ ਪੂਰੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਹੀਂ ਫੜੀ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਅਜੇ ਬੇਆਬਾਦ ਸਨ ਜਾਂ ਟਿੱਬਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਧੜਾਧੜ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਕਰਜ਼ੇ ਉੱਪਰ ਲੈਕੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਉਪਜਾਊ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਸ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧਣ ਲੱਗੀ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਣ ਲੱਗੇ।
ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਡੇ ਬੈਂਕ ਦੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਬਰਾਂਚ ਦਾ ਬਤੌਰ ਮੈਨੇਜਰ ਕਾਰਜ ਸੰਭਾਲਿਆ ਤਾਂ ਬਰਾਂਚ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਟਰੈਕਟਰ ਲੋਨ ਹੋਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੋ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਬਰਾਂਚ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਟਰੈਕਟਰ ਲੋਨਾਂ ਦੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਤਾਂ ਖ਼ਾਤੇ ਠੀਕ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ ਪਰ ਚਾਰ ਪੰਜ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਆਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦੀ ਫ਼ਸਲ ’ਤੇ ਖਾਤੇ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਖਾਤਾ ਅਜਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲ ਤੋਂ ਕਿਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਆਈ ਸੀ। ਖ਼ਾਤਾ ਐਨਪੀਏ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ਾ ਸੀ ਤੇ ਰਿਜਨਲ ਆਫਿਸ ਤੋਂ ਵੀ ਉਸ ਖ਼ਾਤੇ ਬਾਰੇ ਕਈ ਵਾਰ ਫੋਨ ਆਇਆ ਸੀ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਮਾਂ ਕੱਢ ਕੇ ਮੈਂ ਸਕੂਟਰ ਚੱਕਿਆ ਤੇ ਉਸ ਖ਼ਾਤਾ ਧਾਰਕ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਘਰ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖਿਆ, ਕਿਸਾਨ ਮੰਜੇ ਉੱਤੇ ਬਿਮਾਰ ਪਿਆ ਸੀ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਸੰਦ ਬਗੈਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਇਕੱਲਾ ਟਰੈਕਟਰ ਹੀ ਖ਼ਸਤਾ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਘਰ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤੀ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਟਰੈਕਟਰ ਦਾ ਲੋਨ ਹੋਏ ਨੂੰ ਸੱਤ ਸਾਲ ਬੀਤ ਗਏ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਠੀਕ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਕੁ ਸਾਲ ਤੋਂ ਕਿਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਆਈ ਸੀ। ਮੈਂ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਬਜ਼ੁਰਗੋ! ਕੀ ਗੱਲ ਕਿਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਈ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਪਛਾਣਿਆ ਨਹੀਂ, ਮੇਰੇ ਦੱਸਣ ’ਤੇ ਉਹ ਜਾਣ ਗਿਆ ਕਿ ਬੈਂਕ ਮੈਨੇਜਰ ਉਗਰਾਹੀ ਲਈ ਆਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਉੱਠ ਕੇ ਮੰਜੇ ’ਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਤੇ ਚਾਹ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣੀ ਘਰਵਾਲੀ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਂ ਬਥੇਰਾ ਨਾਂਹ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਮੰਨਿਆ।
ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆਂ ਉਸ ਦੇ ਹੰਝੂ ਵਹਿ ਤੁਰੇ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦਿੱਤਾ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸੰਭਲ ਗਿਆ ਤੇ ਆਪਣੀ ਵਿਥਿਆ ਸੁਣਾਉਣ ਲੱਗਾ, “ਮੈਨੈਜਰ ਸਾਹਿਬ! ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਚਾਰ ਕਿੱਲੇ ਭੋਏਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਮੇਰਾ ਮੁੰਡਾ ਸੀ। ਪੰਜ ਛੇ ਕਿੱਲੇ ਹੋਰ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਲੈਕੇ ਵਧੀਆ ਖੇਤੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਬੜਾ ਰੰਗ-ਭਾਗ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਸ਼ਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਟੁੱਟਣ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਕੀ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਟਿਊਬਵੈਲ ਦੀ ਖੂਹੀ ਵਿੱਚੋਂ ਮੋਟਰ (ਮੋਨੋਬਲਾਕ) ਕੱਢਦੇ ਹੋਏ ਮੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਪੈਰ ਤਿਲ੍ਹਕ ਗਿਆ, ਸਣੇ ਮੋਟਰ ਖੂਹੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਡਿੱਗਾ। ਡਿਗਦੇ ਦੀ ਮੋਟਰ ’ਤੇ ਵੱਜ ਕੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਟੁੱਟ ਗਈ। ਚੁੱਕ ਕੇ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਗਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪੀਜੀਆਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੇਜਰ ਸਾਹਿਬ, ਉਸਦਾ ਬਹੁਤ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਇਆ, ਜਿਹੜੀ ਰੁਣੀ-ਝੁਣੀ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਤੇ ਲੱਗ ਗਈ। ਹੋਰ ਵੀ ਆੜ੍ਹਤੀਏ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਕੇ ਉਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਉੱਪਰ ਲਾਇਆ ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਬਚ ਸਕਿਆ। ਉਸਦਾ ਮਰ ਕੇ ਖਹਿੜਾ ਛੁੱਟਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਦੀ ਵਧੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਖੇਤੀ ਪੱਤੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਉੱਪਰੋਂ ਉਹਦੇ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਚਾਰੇ ਕਿੱਲੇ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਦੇ ਕੇ ਆੜ੍ਹਤੀਏ ਦਾ ਕਰਜ਼ ਲਾਹ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਸੰਦ-ਸੰਦੇੜਾ ਵੀ ਸਭ ਵਿਕ ਗਿਆ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਘਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਵੀ ਮਸਾਂ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।”
ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਵੀ ਸੁੰਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸ਼ਤ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਆਖਾਂ, ਕੁਝ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੂਰੀ ਬੇਵਸੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਊਂ ਉੱਪਰਲੇ ਮਨੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪੈਸੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵੇਚ ਕੇ ਭਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ, ਜੇ ਜੱਟ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੀ ਵਿਕ ਗਈ ਤਾਂ ਖਾਏਗਾ ਕਿੱਥੋਂ?
ਮੈਂ ਬੈਂਕ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਦਾ ਖ਼ਾਤਾ ਖੰਘਾਲਣ ਲੱਗਾ। ਦੋ ਲੱਖ ਉਸਨੇ ਲੋਨ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ ਬਕਾਇਆ ਉਸਦਾ ਸੈਂਤੀ ਕੁ ਹਜਾਰ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਕਾਫ਼ੀ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਰਿਜਨਲ ਆਫਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਚੀਫ ਮੈਨੇਜਰ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਿਆਣੇ, ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਤੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਦਿਆਲੂ ਸਨ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਸਮਝਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸਾਰੇ ਖਾਤੇ ਦੀ ਨਕਲ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਰਿਜਨਲ ਆਫਿਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਮੈਂ ਖਾਤੇ ਦੀ ਸ਼ੀਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਸ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਾ ਖ਼ਾਤਾ ਚੈੱਕ ਕਰਕੇ, ਲੋਨ ਦੀ ਰਕਮ ਦਾ ਤੇ ਆਈਆਂ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਦਾ ਜੋੜ ਲਾ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਲੋਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਦੋਗੁਣਾ ਪੈਸੇ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਬਕਾਇਆ ਰਕਮ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਬੀਮਾ, ਇੰਸੀਡੈਂਟਲ ਚਾਰਜਿਜ਼ ਅਤੇ ਪੈਨਲ ਬਿਆਜ ਆਦਿ ਦਾ ਹੈ। ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬੈਂਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਗਰ ਕਿਸਾਨ ਥੋੜ੍ਹੇ ਬਹੁਤੇ ਪੈਸੇ (ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਪੰਜ ਸੱਤ ਹਜ਼ਾਰ ਭਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਏ ਤਾਂ ਬਾਕੀ ਦੇ ਬੈਂਕ ਮੁਆਫ਼ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਸਰ, ਉਸਦੇ ਢੋਲ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਦਾਣੇ ਨਹੀਂ, ਦਵਾਈ ਬੂਟੀ ਵੱਲੋਂ ਉਹ ਔਖਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਿੱਥੋਂ ਪੰਜ ਸੱਤ ਹਜ਼ਾਰ ਭਰੇਗਾ। ਚੀਫ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਲੰਬਾ ਜਿਹਾ ਸਾਹ ਲੈ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਅੱਛਾ! ਚਲੋ ਮੈਂ ਹੈੱਡ ਆਫਿਸ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ।”
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫ਼ੋਨ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪੂਰੀ ਰਾਈਟ ਆਫ (ਵੱਟੇ ਖਾਤੇ ਪਾਉਣ ਲਈ) ਦੀ ਫਾਈਲ ਬਣਾ ਕੇ ਲੈ ਆਓ। ਮੈਂ ਸਾਰੀ ਫਾਈਲ ਬਣਾ ਕੇ ਤੇ ਬਰਾਂਚ ਮੈਨੇਜਰ ਵਲੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ (ਸਪੈਸਫਿਕ ਰਿਕਮੈਂਡੇਸ਼ਨ) ਨਾਲ ਤਸਦੀਕ ਕਰਕੇ ਰਿਜਨਲ ਆਫਿਸ ਦੇ ਆਇਆ। ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਟਰੈਕਟਰ ਲੋਨ ਦੀ ਰਕਮ ਦੀ ਮੁਆਫੀ ਆ ਗਈ। ਮੈਂ ਯਥਾਯੋਗ ਬੈਂਕ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਅਨੁਸਾਰ ਖ਼ਾਤਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਫੱਕ (ਨਾਨ ਇਨਕੰਬਰੈਂਸ) ਦਾ ਲੈਟਰ ਬਣਾਇਆ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦੇਣ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਲੈ ਬਾਬਾ, ਤੇਰਾ ਸਾਰਾ ਕਰਜ਼ਾ ਬੈਂਕ ਨੇ ਮੁਆਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਆਹ ਫੜ ਚਿੱਠੀ ਤੇ ਆਫਿਸ ਕਾਪੀ ’ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰਦੇ।”
ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਾ ਆਵੇ ਕਿ ਕੀ ਕਹੇ। ਉਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਟਿਕਾਣਾ ਨਾ ਰਿਹਾ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹੰਝੂ ਆ ਗਏ। ਉਹ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਮੰਜੇ ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਮੇਰੇ ਪੈਰੀਂ ਹੱਥ ਲਾਉਣ ਤਾਈਂ ਗਿਆ ਪਰ ਮੈਂ ਬਾਹਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਜੱਫੀ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਮੈਂ ਵੀ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਮੇਰੀਆਂ ਵੀ ਅੱਖਾਂ ਗਿੱਲੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਬਾਬਾ ਮੈਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਮੈਂ ਭਾਵੁਕਤਾ ਵੱਸ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅੱਜ ਮੈਂ ਇੱਕ ਭਲੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਗਊ ਗਾਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਗਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਅਸੀਂ ਦੋਨੋਂ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਸਮਝ ਰਹੇ ਸਾਂ।
*****
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(3643)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: