“ਕਈਆਂ ਨੇ ਮੂੰਹ ਜਿਹਾ ਮਰੋੜਿਆ ਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਨਾਂਹ ਨਾਂਹ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਮੈਂਨੂੰ ਉਸਦੇ ...”
(4 ਮਾਰਚ 2022)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਹਿਮਾਨ: 134.

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਗੱਡੀ ਚੱਲੀ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਗਹਿਮਾ ਗਹਿਮੀ ਸੀ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਟਿਕਾਣਾ ਮੱਲਣ ਦੀ ਕਾਹਲ ਸੀ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਸਾਰੀਆਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਟਿਕ ਗਈਆਂ ਤੇ ਕੁਝ ਸ਼ਾਂਤੀ ਜਿਹੀ ਹੋ ਗਈ। ਮੇਰੇ ਵਾਲੇ ਕੈਬਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਅੱਠ ਕੁ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਆਹਮੋ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਆਪੋ ਵਿੱਚ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਵਧਣ ਲੱਗੀ। ਗੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੀੜ ਦੀਆਂ, ਗੰਦਗੀ ਦੀਆਂ, ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਬਲੈਕ ਦੀਆਂ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮਘਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਧਾਂਕ ਜਮਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਾ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਆਪਣੀ ਹੀ ਮਸਤੀ ਵਿੱਚ ਬਾਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਤੇ ਦੂਰ ਨਿਗਾਹ ਟਿਕਾਈ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਸਦੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਚੱਲਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਰੁਖ ਬਦਲਿਆ। ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਵਾਕਫ਼ੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ।

“ਹਾਂ ਬਈ ਜੁਆਨਾ, ਕਿਵੇਂ ਸੁਸਤ ਜਿਹਾ ਬੈਠੈਂ? ਕਿੱਥੋਂ ਐਂ, ਕੀ ਕੰਮਕਾਰ ਕਰਦੈਂ?” ਇੱਕ ਦਮ ਹੀ ਕਈ ਸਵਾਲ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਆ ਗਏ।

“ਜੀ ਮੈਂ ਬਰਨਾਲੇ ਤੋਂ ਆਂ। ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਆਂ।” ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਛੇਤੀ ਲੰਘਾਉਣੀ ਚਾਹੀ।

“ਵਾਹ ਜੀ ਵਾਹ ਮਾਸਟਰ ਜੀ, ਫੇਰ ਤਾਂ ਨਾਲੇ ਚੋਪੜੀਆਂ ਨਾਲੇ ਦੋ ਦੋ। ਮਦਾਰੀ ਆਂਗੂੰ ਜੁਆਕਾਂ ਦੇ ਕੰਨ ਮਰੋੜੀ ਜਾਓ, ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਜੇਬਾਂ ਭਰੀ ਜਾਓ। ਵਿਹਲੇ ਦੇ ਵਿਹਲੇ।” ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਣੇ ਨੇ ਹੱਥ ’ਤੇ ਹੱਥ ਮਾਰਦੇ ਹੋਏ ਮਖੌਲ ਜਿਹਾ ਉਡਾਇਆ।

ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਕੁਝ ਆਇਆ ਕਹਿਣ ਵਾਸਤੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸੁਣਨ ਦੀ ਵਿਹਲ ਕਿੱਥੇ ਸੀ। ਮੈਂ ਨਮੋਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਚੁੱਪ ਹੀ ਧਾਰ ਲਈ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਾ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਵੱਲ ਟੇਢਾ ਜਿਹਾ ਝਾਕਿਆ। ਸਾਰੇ ਜਣਿਆ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੁਣ ਮਾਸਟਰਾਂ ’ਤੇ ਪਟਾ ਚਾੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ।

“ਪਹਿਲਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਬਈ ਫੌਜ ਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਮਹਿਕਮਾ ਬੜਾ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਤਾਂ ਬੇੜਾ ਈ ਗਰਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਹਰੋਜ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਘਪਲੇ ਨੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਐ।” ਇੱਕ ਜਣਾ ਬੋਲਿਆ।

ਉਸਦੀ ਸੱਚੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਵੀ ਜਚੀ। ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਗਿਆ ਤਾਂ ਗੱਡੀ ਪੂਰੀ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਨਿੱਕੇ ਮੋਟੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਦੀ ਹੋਈ ਦੌੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਂਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਮੁਸਾਫਰ ਵੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਵਾਂਗ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕੱਟਦੇ ਹੋਏ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਸੁਣਾਉਣ ਲਈ ਕਾਹਲੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਣ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ, ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਬੇਖ਼ਬਰ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੇ ਭਲੇ ਜਿਹੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੇ ਆਪਣੇ ਝੋਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਰੋਟੀਆਂ ਵਾਲਾ ਪੋਣਾ ਕੱਢਿਆ ਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਗੰਢ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੱਟਾਂ ਉੱਪਰ ਵਿਛਾ ਲਿਆ। ਬੜੇ ਹੀ ਸਹਿਜ ਨਾਲ ਸਭਨਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਹੋਇਆ ਬੋਲਿਆ, “ਲਓ ਬਈ ਸ਼ੇਰੋ, ਆ ਜੋ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਬੁਰਕੀ ਖਾਣੀ ਐਂ। ਹਨ ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਦੋ ਹੀ ਪਰੌਠੀਆਂ, ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਕੀ ਐ? ਵੰਡ ਕੇ ਛਕ ਲਾਂ ਗੇ।”

ਕਈਆਂ ਨੇ ਮੂੰਹ ਜਿਹਾ ਮਰੋੜਿਆ ਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਨਾਂਹ ਨਾਂਹ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਮੈਂਨੂੰ ਉਸਦੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿੱਘ ਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਨਿੱਘ ਨਾਲ ਹੀ ਮੈਂਨੂੰ ਝਪਕੀ ਜਿਹੀ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਨਾਲ ਬਿਤਾਏ ਪਲਾਂ ਦੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਤੇ ਮਿੱਠੇ ਮਿੱਠੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਿਆ। ਅਚਾਨਕ ਝਟਕਾ ਜਿਹਾ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਅੱਖ ਖੁੱਲ਼੍ਹੀ ਤਾਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਗੱਡੀ ਅੰਬਾਲੇ ਦੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਲੱਤਾਂ ਮੋਕਲੀਆਂ ਕਰਨ ਤੇ ਸੁਸਤੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ’ਤੇ ਉੱਤਰ ਕੇ ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਲੈ ਲਿਆ। ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਮੇਰਾ ਦਿਮਾਗ ਮੇਰੇ ਨਾਨੇ ਅਤੇ ਕੈਬਨ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੇ ਅਕਸਾਂ ਦੀ ਸਮਰੂਪਤਾ ਵਿੱਚ ਉਲਝਿਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ, ਉਹੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ, “ਆ ਜੋ ਬਾਪੂ ਜੀ, ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਲੈ ਲੋ।”

“ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਓਏ ਪੁੱਤਰਾ। ਪਰ ਮੈਂ ਚਾਹ ਨੀ ਪੀਂਦਾ।” ਆਖਦਾ ਹੋਇਆ ਉਹ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪਿਆ।

“ਚਾਹ ਨੀ ਪੀਂਦੇ! ਪਰ ਕਿਉਂ? ਠੰਢ ਐ, ਕੁਝ ਨਿੱਘ ਆ ਜੂ।” ਮੈਂ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਨਿੱਘ ਚਾਹ ਵਿੱਚ ਨੀ ਹੁੰਦਾ ਪੁੱਤਰਾ। ਚਾਹ ਪਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੈ।” ਬੈਂਚ ’ਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬੈਠਦੇ ਹੋਏ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿੱਕਲਿਆ।

“ਮੈਂ ਸਮਝਿਆ ਨੀ ਜੀ?” ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਬੈਂਚ ’ਤੇ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਮੈਂ ਉਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਕੀਤਾ।

“ਸਮਝਣ ਨੂੰ ਕੀ ਐ? ਤੂੰ ਮੈਂਨੂੰ ਚਾਹ ਦੀ ਸੁਲਾਹ ਮਾਰੀ। ਮੈਂਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਤੇਰੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿੱਘ ਐ।” ਇੰਨਾ ਆਖਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਮੇਰੇ ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਨੂੰ ਹੋ ਕੇ ਆਖਣ ਲੱਗਿਆ, “ਸੱਚ ਦੱਸਾਂ, ਪੂਰੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਹੋਗੇ ਚਾਹ ਛੱਡੀ ਨੂੰ।”

“ਕਿਉਂ, ਕੋਈ ਤਕਲੀਫ਼ ਹੋ ਗਈ ਸੀ”? ਮੇਰੇ ਮੂਹੋਂ ਅਚਾਨਕ ਨਿੱਕਲਿਆ।

“ਹਾਂਅ, ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ ਤਕਲੀਫ਼,” ਇੱਕ ਹਉਕਾ ਜਿਹਾ ਭਰ ਕੇ ਉਸਨੇ ਮਸਾਂ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਸਾਥਣ ਸਾਥ ਛੱਡ ਗਈ ਤੇ ਮੈਂ ਚਾਹ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ।”

ਗੱਲ ਮੇਰੇ ਪੱਲੇ ਨਾ ਪਈ। ਉਸਨੇ ਵੀ ਤਾੜ ਲਿਆ ਤੇ ਖੁਦ ਹੀ ਬੋਲ ਪਿਆ, “ਜੇ ਚਾਹ ਦੇ ਕੱਪ ਨਾਲ ਵੰਗਾਂ ਨਾ ਬੋਲਣ ਤਾਂ ਫੇਰ ਮੱਲਾ, ਚਾਹ ਦਾ ਵੀ ਕਾਹਦਾ ਲੁਤਫ਼?”

ਗੱਲ ਫੇਰ ਵੀ ਮੇਰੇ ਪੱਲੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਈ। ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ … .ਵੰਗਾਂ …? ਉਹ ਫੇਰ ਤਾੜ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਉਲਝਣ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਦੱਸਣ ਲੱਗਿਆ, “ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੰਗਾਂ ਦੀ ਛਣਕਾਰ ’ਤੇ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।”

ਗੱਲ ਹੁਣ ਵੀ ਮੇਰੇ ਪੱਲੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਈ। ਮੈਂ ਸਵਾਲੀਆ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਵੱਲ ਝਾਕਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ, “ਬਹੁਤਾ ਭਮੱਤਰ ਨਾ। ਸੁਨਾਉਣਾ ਤੈਨੂੰ ਮਨ-ਬੀਤੀਆਂ। ਸੱਚ ਪੁੱਛੇਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਮੈਂਨੂੰ ਵੀ ਚਿੱਤੋਂ ਲੱਗਿਆ ਜਿਵੇਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਚਿਰਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸਾਂਝ ਐ। ਲੈ ਸੁਣ।

“ਮੈਂ ਵੀ ਤੇਰੇ ਵਾਂਗ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਂ। ਬੜੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਨੌਕਰੀ ਕਰ ਕੇ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਇਆ। ਦੋ ਬੇਟੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਵੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕੰਮ ਧੰਦਿਆਂ ’ਤੇ ਲੱਗ ਕੇ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ। ਮੈਂਨੂੰ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਉਹਨਾਂ ’ਤੇ ਸ਼ਿਕਵਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਆਪਣੇ ਹੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜ਼ਾਦ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਖੁਸ਼ ਸਾਂ। ਹਾਂ ਸੱਚ, … ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਗੱਲ ਚਾਹ ਵਾਲੀ ਸੁਣਾਉਣੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਸੀ ਗੁਰਪਿਆਰ ਤੇ ਮੇਰਾ ਗੁਰਦਿਆਲ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਵੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਲਈ ਵੀ ਗੁਰੂ, ਦਿਆਲੂ, ਕ੍ਰਿਪਾਲੂ ਬੱਸ ਸਭ ਕੁਝ ਮੈਂ ਹੀ ਸਾਂ। ਮੈਂ ਮੋਹ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰੋ ਹੀ ਆਖਦਾ ਸਾਂ। ਪਿਆਰੋ ਦੀਆਂ ਵੰਗਾਂ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਅਟੁੱਟ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਜਾਗਣ ਤੋਂ ਸੌਣ ਤਕ ਉਸ ਦੀਆਂ ਵੰਗਾਂ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਹੀ ਮੈਂਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਐ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਉਹਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹਦਾ ਗੁੱਸਾ, ਉਹਦਾ ਰੋਸਾ, ਉਹਦੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਉਹਦੀ ਇੱਛਾ, ਗੱਲ ਕੀ ਉਸਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਮੈਂ ਉਸਦੀਆਂ ਵੰਗਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਝੱਟ ਸਮਝ ਲੈਂਦਾ ਸੀ। ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਜਦ ਉਹ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚੋਂ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਤੁਰਦੀ ਤਾਂ ਮੈਂਨੂੰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਬਿੜਕ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿ ਭਲਿਆ, ਤੇਰੇ ਲਈ ਚਾਹ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜ ਰਹੀ ਐ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਲੇਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਮੇਰੇ ਸਿਰਹਾਣੇ ਕੋਲ ਪਏ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਸਟੂਲ ’ਤੇ ਰੱਖਣ ਲਗਦੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀਆਂ ਕੂਹਣੀ ਵੱਲੋਂ ਗੁੱਟ ਵੱਲ ਨੂੰ ਖਿਸਕਦੀਆਂ ਵੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਲੈ ਮੇਰੇ ਕੰਨਾਂ ਤਕ ਆਉਂਦੀ ਤੇ ਮੈਂਨੂੰ ਚਾਹ ਦੇ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਕੋਮਲ ਕੋਮਲ ਲਹਿਰਾਂ ਉੱਠਦੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ। ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਚਿਰ ਮੈਂ ਪਿਆਲੀ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਚਿਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਜ਼ਰੂਰ ਰੁਕਦੀ। ਫਿਰ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ। ਮੈਂ ਪਿਆਲੀ ਚੱਕ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚਲੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਹਾਰਦਾ ਹੋਇਆ ਚਾਹ ਦੀਆਂ ਚੁਸਕੀਆਂ ਲੈਣ ਲਗਦਾ। ਇਹ ਸਾਡਾ ਨਿੱਤ ਨੇਮ ਸੀ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਾਡੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਆਪੂੰ ਸਹੇੜੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਕੰਧੇੜੇ ਚੜ੍ਹੀ ਮਸਤ ਚਾਲ ਹੱਸਦੀ ਖੇਡਦੀ ਤੁਰੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਫੇਰ …।” ਉਹ ਬਜ਼ੁਰਗ ਪਲ ਭਰ ਲਈ ਬੋਲਣੋ ਰੁਕਿਆ।

“ਫੇਰ ਕੀ ਹੋਇਆ?” ਮੇਰੇ ਮੂੰਹੋਂ ਅਚਾਨਕ ਨਿੱਕਲਿਆ। ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਕਾਹਲ ਮੈਂ ਲਕੋ ਨਾ ਸਕਿਆ।

“ਬੱਸ ਫੇਰ ਕੀ ਹੋਣਾ ਸੀ? ਭਾਣਾ ਵਰਤ ਗਿਆ। ਵੰਗਾਂ ਦਾ ਜਾਦੂ ਵੰਗਾਂ ਵਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਦਾ ਵਾਸਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਬੱਸ ਓਦਣ ਤੋਂ ਆਪਾਂ ਵੀ ਚਾਹ ਨਾ ਪੀਣ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾ ਲਈ। ਸੁਆਦ ਈ ਨੀ ਲਗਦੀ। ਮਹਿਕ ਈ ਨੀ ਆਉਂਦੀ।”

ਉਸਦੇ ਮਨ ਦੀ ਤਾਰ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਜੁੜ ਗਈ ਸੀ। ਮੈਂ ਲਗਾਤਾਰ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਟਿਕਟਿਕੀ ਲਾ ਕੇ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਮ ਸਨ। ਮੇਰੀ ਤਾਂ ਜ਼ਬਾਨ ਹੀ ਠਾਕੀ ਗਈ। ਕੀ ਬੋਲਾਂ, ਕੀ ਕਹਾਂ? ਕੁਝ ਸੁੱਝ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੰਭਲ ਕੇ ਮੇਰੀ ਚੁੱਪ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਉਹ ਖੁਦ ਹੀ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆ, “ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਚਿੱਤ ਡੋਲ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸੰਭਲ ਗਿਆ। ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣਾ ਸਾਥੀ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨ ਪਰਚਾ ਛੱਡੀਦੈ। ਕਦੇ ਮਾਯੂਸੀ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਅੱਜ ਤੇਰੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੰਗਾਂ ਦੀ ਲੈਅ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਫੜਨ ਨੂੰ ਚਿੱਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਪਰ ਪਿਆਰੋ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਕੇ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ।” ਗੱਲ ਖਤਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਿਆ।

ਮੈਂ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਬਚਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਹੋਇਆ ਬੈਠਾ ਸਾਂ ਕਿ ਮੈਂਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਗੱਡੀ ਚੱਲਣ ਦੀ ਵਿਸਲ ਵੱਜ ਗਈ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਮੋਢੇ ’ਤੇ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਟਿਕਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਬੋਲਿਆ, “ਚੰਗਾ ਸਾਊ, ਗੱਡੀ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਐ, ਤੂੰ ਚੜ੍ਹ ਜਾ।”

“ਤੇ ਤੁਸੀਂ?” ਮੈਂ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਬੱਸ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਈ ਆਉਣਾ ਸੀ।” ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਸੱਜਾ ਹੱਥ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।

ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵੱਲ ਝੁਕ ਗਏ। ਉਸਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਿੱਘੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਮੇਰਾ ਮਨ ਭਰ ਅਇਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਵੱਲ ਵੇਖੇ ਬਿਨਾ ਹੀ ਫਟਾਫਟ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਗੱਡੀ ਤੁਰ ਪਈ। ਮੈਂ ਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਨੇ ਤੱਕਿਆ, ਉਹ ਉਸੇ ਥਾਂ ਮੇਰੇ ’ਤੇ ਨਿਗਾਹ ਟਿਕਾਈ ਖੜ੍ਹਾ ਐਨਕ ਉਤਾਂਹ ਚੁੱਕ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੰਝੂ ਪੂੰਝ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਹੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਓਝਲ ਹੋ ਗਏ। ਬਾਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਣੇ ਕੈਬਨ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਮਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ। ਮੈਂ ਫਜ਼ੂਲ ਦੀ ਭਕਾਈ ਸੁਣਨ ਨਾਲੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਹੰਢਾਏ ਕੁਝ ਪਲਾਂ ਦੇ ਅਣਮੁੱਲੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਾਂਭ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।

*****

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।

(3405)

(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)