“ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਾ, ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ...”
(8 ਜਨਵਰੀ 2023)
ਮਹਿਮਾਨ: 230.
ਮਨੁੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਕੱਲੇਪਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪਲ ਹੱਸਣ ਖੇਡਣ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਸਾਡੀ ਲੋੜ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਸੀਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਆਪਸੀ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਬੇਅਰਾਮੀ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਇਕੱਲਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਇਕੱਲਾਪਣ ਨਕਾਰਾਤਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਊਂਡ ਟ੍ਰੈਕ ਵਾਂਗ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਕੱਲੇਪਣ ਨੂੰ ਅਸਧਾਰਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਡਾਕਟਰ ਜੌਹਨ ਕੈਸੀਓਪੋ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਕੱਲੇ ਬਾਲਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕੱਲੇ ਨਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਜੋਖ਼ਮ ਵਧਣਾ, ਤਣਾਅ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਣਾ, ਗਲਤ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣਾ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ।
ਇਕੱਲੇਪਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਸੰਦ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਕਰੋ ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲ ਕਰੋ। ਇਕੱਲਤਾ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਬੋਝ ਅਤੇ ਦਰਦ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਹੋਵੋ। ਇਕੱਲਾਪਣ ਤੁਹਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਗ਼ੈਰ-ਹਾਜ਼ਰੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣਾ ਇੱਕ ਬਦਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਕੱਲਤਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਵਸੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਕੱਲਤਾ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਉਲਝਣਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਨਸੋਮਨੀਆ (ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਾੜਾ। ਇਕੱਲਤਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਦਾਸੀ, ਨਿਰਾਸ਼ਾ, ਢਹਿੰਦੀ ਕਲਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਗੰਭੀਰ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਅਤੇ ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਰਮੀਲੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰੋਗੇ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਕਰੋਗੇ ਕਿ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਅਸਾਧਾਰਨ ਕਹੋਗੇ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਸੋਚਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਲੱਗ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹੋ। ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਕੰਧ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹੋ। ਕੰਧ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਹੁਣ ਅਸੰਭਵ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ, ਪਰ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਹੁਣ, ਤੁਸੀਂ ਇਕੱਲਤਾ ਨਾਲ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਰੁਕਾਵਟ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਡੂੰਘੇ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਾ, ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਕਦੇ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਉਣਾ ਇਕੱਲੇਪਣ ਦੇ ਕੁਝ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਰੁਕਾਵਟ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਹ ਔਖਾ ਪਰ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੋਸਤ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਇਕੱਲਤਾ ਤੁਹਾਡੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਘੁਣ ਵਾਂਗ ਖਾ ਲਵੇਗੀ। ਇਹ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰਨ ਜਾਂ ਜਿਊਣ ਦੀ ਤੁਹਾਡੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਵੇਗੀ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਭਰਨ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਹੱਸਣਾ ਖੇਡਣਾ ਮਨ ਕਾ ਚਾਉ। ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲਉ, ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਲੁਤਫ਼ ਲਉ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਓ।
*****
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(3725)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: