“ਅਖੀਰ ਬਹੁਤ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਇਸ ਸਿੱਟੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ...”
(6 ਜੁਲਾਈ 2025)

ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕਨੇਡਾ ਆਇਆ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਦਸੰਬਰ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸੀ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਬਰਫ ਦੀ ਚਾਦਰ ਵਿਛੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਤੁਕ ਯਾਦ ਆ ਗਈ। “ਬਿਸਮ ਭਏ ਬਿਸਮਾਦ ਦੇਖਿ ਕੁਦਰਤਿ ਤੇਰੀਆ।” ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਦੇਖਿਆ, ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਚਾਨਣ ਹੀ ਚਾਨਣ ਸੀ।

ਐਤਕੀਂ ਠੀਕ ਸੀ। ਮਹੀਨਾ ਅਪਰੈਲ। ਹੁਣ ਬਰਫ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ। ਮਈ ਚੜ੍ਹਦਿਆਂ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨੇ ਰੰਗ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਚੈਰੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਬਿਨਾਂ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਚਿੱਟੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਪਏ ਸੀ। ਇੱਕ ਥਾਂ ’ਤੇ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇਖ ਕੇ ਫਿਰ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ, “ਬਲਿਹਾਰੀ ਕੁਦਰਤਿ ਵਸਿਆ॥ ਤੇਰਾ ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਈ ਲਖਿਆ॥” ਇਸ ਸਭ ਕੁਛ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵਿਹਲ ਦਾ ਦੈਂਤ ਮੈਨੂੰ ਉਦਾਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਸਨ। ਮਰਨ ਲਈ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਘਰੋਂ ਤੁਰਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਸੋਚਿਆ, ਇਸ ਵਾਰ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਜਾਏ, ਮੈਂ ਉਦਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗਾ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਵਿਹਲ ਦੇ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਮੈਂ ਕੰਮ ਲੱਭਣ ਲੱਗਾ। ਬੈਕ ਯਾਰਡ ਚਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖਿਆ, ਸਾਰਾ ਥਾਂ ਘਾ-ਬੂਟੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਰੰਬਾ ਲੱਭ ਗਿਆ। ਇਹ ਰੰਬਾ ਕਨੇਡਾ ਸਟਾਈਲ ਦਾ ਸੀ। ਚਲੋ ਕੁਝ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲੋਂ ਤਾਂ ਇਹੋ ਹੀ ਚੰਗਾ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਰੰਬੇ ਨਾਲ ਘਾ-ਫੂਸ ਕੱਢਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਗਵਾਂਢੀ ਗੋਰੇ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ?”

“ਵੀਡ ਕੱਢ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।”

“ਫਿਰ ਕੀ ਕਰੋਗੇ?”

“ਫਿਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਬੀਜ ਦਿਆਂਗਾ।”

“ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਬੀਜੀ ਹੈ, ਕਦੀ ਹੋਈ ਨਹੀਂ। ਚਲੋ ਬੀਜੋ, ਸ਼ਾਇਦ ਚਮਤਕਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ।”

ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਇਹ ਮੇਰਾ ਵਹਿਮ ਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਗਿਆ, ਇੱਕ ਬੇਲਚਾ ਅਤੇ ਤੰਗਲੀ ਆਦਿ ਸੰਦ ਲੈ ਆਇਆ। “ਆਹ ਲਉ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਨਿਰੇ ਰੰਬੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਚੱਲਣਾ।”

ਫਿਰ ਆਪ ਹੀ ਵਾੜ ਉੱਤੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਸਾਡੇ ਪਾਸੇ ਆ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਬੇਲਚਾ ਟੇਢਾ ਕਰਕੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਮਾਰਿਆ। ਫਿਰ ਪੈਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ।

“ਬੱਸ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੀ ਜਾਉ।” ਇਹ ਆਖ ਕੇ ਉਹ ਫਿਰ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਚਲਾ ਗਿਆ।

ਹੁਣ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕਹੀ ਦਾ ਬਦਲ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਹੱਥ ਦਾ ਅੰਗੂਠਾ ਉੱਪਰ ਕਰਕੇ ਗੁੱਡ ਮਾਰਨਿੰਗ ਕੀਤੀ। “ਨਾਈਸ ਜੌਬ।” ਕਹਿ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਬੈਕ ਯਾਰਡ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ, ਹੈਲੋ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਉਹ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਆਪਣੇ ਲਾਅਨ ਦੀ ਆਪ ਹੀ ਸੰਭਾਲ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕਾਰ ਦੇ ਸਨੋ ਟਾਇਰ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਟਾਇਰ ਬਦਲਣ ਦਾ ਕੰਮ ਉਹਨਾਂ ਆਪ ਹੀ ਕੀਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲਿਲੀ ਅਤੇ ਲਵੈਂਡਰ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਹ ਪਨੀਰੀ ਲਾਅਨ ਵਿੱਚ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ। ਕੁਛ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਇਹ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਫਿਰ ਵਿਹਲਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਯਾਦ ਆ ਗਈ। ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਦੱਬੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਬੋਤਲ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਭ ਗਈ। ਬੋਤਲ ਖਾਲੀ ਸੀ ਪਰ ਅਸੀਂ ਖਾਲੀ ਬੋਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਉਸਨੇ ਬੋਤਲ ਦਾ ਬੀੜਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਬੋਤਲ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਿੰਨ ਨਿਕਲਿਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, “ਮੈਨੂੰ ਕੰਮ ਦੱਸ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਖਾ ਜਾਵਾਂਗਾ।”

ਕਿਸਾਨ ਜਿਹੜਾ ਕੰਮ ਵੀ ਦੱਸਦਾ, ਜਿੰਨ ਝੱਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ। ਕਿਸਾਨ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਸੋਚਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਸ ਜਿੰਨ ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਛਡਾਵਾਂ। ਉਸਦੀ ਧੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਹੱਲ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਜਿੰਨ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜਿੰਨ ਨੂੰ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਬਾਂਸ ਗੱਡਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਜਿੰਨ ਨੇ ਫਟਾਫਟ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਜਿੰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਬੱਸ, ਇਸ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਅਤੇ ਉੱਤਰ। ਤੇਰਾ ਇਹ ਹੀ ਕੰਮ ਹੈ।”

ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੋਈ ਕੰਮ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ, ਜਿਹੜਾ ਕਦੀ ਖਤਮ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਅਖੀਰ ਬਹੁਤ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਇਸ ਸਿੱਟੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਕਿ ਸੈਰ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਕੰਮ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਸੈਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ’ਤੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਘਰ ਦੇ ਡਰਾਈਵ ਵੇਅ ’ਤੇ ਇੱਕ ਚਾਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਬੱਚਾ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਆਖਣ ਲੱਗਾ, “ਸਾ ਸਰੀ ਕਾਲ ਦਾਦਾ ਜੀ, ਅੰਦਰ ਆ ਜਾਉ।”

ਮੈਂ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਖਿਆ, “ਗੁੱਡ ਬੁਆਏ! ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ।”

ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਅੰਦਰੋਂ ਭੱਜੀ ਆਈ ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, “ਅੰਕਲ ਜੀ, ਕੱਲ੍ਹ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਵਾਕ ’ਤੇ ਸੀ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇਹ ਅੰਦਰ ਹੀ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ- ਦਾਦਾ ਜੀ ਆ ਗਏ, ਦਾਦਾ ਜੀ ਆ ਗਏ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨਾਲ ਮੌਜਾਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਆਖਿਆ, ਇਹ ਤੇਰੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਹ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਅੰਕਲ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਗੋਂ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ- ਜੇ ਇਹ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨਹੀਂ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਸੇਮ ਸੇਮ ਕਿਉਂ ਹਨ?”

“ਹਾਂ, ਪੁੱਤਰਾ! ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਾਦੇ, ਨਾਨੇ ਸਭ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਣਗੇ। ਬੱਸ ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਬਦਲ ਜਾਣਾ ਹੈ।” ਮੈਂ ਆਖਿਆ।

“ਅੱਜ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਭੱਜਾ ਆਇਆ ਹੈ।” ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ।

ਬੱਚਾ ਫਿਰ ਰੌਲ਼ਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ, “ਦਾਦਾ ਜੀ ਆ ਗਏ। ਦਾਦਾ ਜੀ ਮੈਨੂੰ ਫੜ ਲਉ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਖੇਡੋ। ਦਾਦਾ ਜੀ ਅੰਦਰ ਆ ਜਾਉ, ਆਪਾਂ ਮੌਜਾਂ ਕਰਾਂਗੇ।”

ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਅੰਦਰ ਲੈ ਗਈ। ਉਹ ਰੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁੜ ਮੁੜ ਪਿਛਾਂਹ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਬਾਹਵਾਂ ਉਲਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਉਹਲੇ ਹੋ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਵੀ ਤੁਰ ਪਿਆ।

ਸੈਰ ਮੈਂ ਹੁਣ ਵੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਹੁਣ ਮੈਂ ਉੁਸ ਘਰ ਅੱਗੋਂ ਨਹੀਂ ਲੰਘਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਬੱਚੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।

*       *       *       *       *

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ: (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.om)