“ਹੈਰੋਇਨ ਅਤੇ ਕੋਕੀਨ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਲਕੋਹਲ ਵਧੇਰੇ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ...”
(7 ਮਾਰਚ 2023)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 401.

ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਯੁੱਗ, ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਸਾਨੂੰ ਨਸ਼ੇੜੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਵੱਡਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਾਨੂੰ ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਆਦੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ! ਜਿੱਥੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਨਸ਼ਾ ਹੈ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰ ਸਿਹਤ ਉੱਪਰ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ਪੂਰਣ ਅਧਾਰ, ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਜੋ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਭ ਲਈ ਆਦਤਨ ਖਪਤ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਨੂੰ ਉਤੇਜਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦੀ ਲਤ (Addiction) ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਜੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ਅਲਕੋਹਲ/ਸ਼ਰਾਬ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕੋਈ ਅਤਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਲਤ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਵਣਜ ਦੇ ਹਰ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਰਜਕਾਰੀ, ਪ੍ਰਬੰਧਕ, ਕਲਰਕ, ਦੁਕਾਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ। ਵਾਈਨ ਅਤੇ ਸਪਿਰਿਟ, ਬੀਅਰ, ਸਸਤੀ ਵਾਈਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਸਤੀ, ਮਿਥਾਈਲੇਟਿਡ ਸਪਿਰਿਟ ਤਕ, ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪੀਣ ਦੀ ਕਿਸਮ ਬਦਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਤਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਪੜਾਅ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਨਿਕੰਮਾ ਥੋਥਾ ਪਿੰਜਰ।

ਅਲਕੋਹਲ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਦਲ ਹੈ ਜੋ ਆਦਮੀ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਡਾਣ ਵਿੱਚ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਬਰਾਬਰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਹਨ ਜੋ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਮਨੁੱਖਤਾ ’ਤੇ ਥੋਪਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅਚੇਤ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਸਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਪਤੀ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਖਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਪੀਣ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨਫ਼ਰਤ, ਹਿੰਸਾ, ਸਨਕੀ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ, ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਦੇਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ/ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਵੇਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਾਡੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਅਲਕੋਹਲ/ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਹਰ ਸਾਲ 33 ਲੱਖ ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦਾ 6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ। ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਦੂਰਗਾਮੀ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਿਹਤ ਜੋਖਮਾਂ, ਰੋਗ, ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਭੈੜੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਵਿਸ਼ਵ ਅੰਦਰ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਖਪਤ 6.4 ਲਿਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ 13.5 ਲਿਟਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 7.9 ਲਿਟਰ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ ਮੁਤਾਬਕ ਕੋਈ 15 ਕਰੋੜ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦਾ 28.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਂਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 6% ਨਾਬਾਲਗ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਪ੍ਰਤੀ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਪੱਖੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁਰ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਧਾਰਤ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿਰੁੱਧ ਲਾਮਬੰਦ ਹੋਣ। ਇਹ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਮਕੜ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾਈ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਰਾਬ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਖੁਦ ਮੁਹਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਲਤ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰਿਹਾ ਇਸਦੀ ਖਪਤ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਰਾਬ ਸਸਤੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦੀ ਉਮਰ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 25 ਤੋਂ ਘਟਾਅ ਕੇ 21 ਸਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ 18 ਸਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਜੀਵਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਸਮਾਨੀ ਚੜ੍ਹ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣੇ ਪੈਟਰੋਲ ਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਉੱਪਰ ਵੈਟ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਘਰੇਲੂ ਗੈਸ ਦੇ ਸਿਲੰਡਰ ਵਿੱਚ 50 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਵਿੱਚ 350.50 ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਨਵੀਂ ਸ਼ਰਾਬ ਨੀਤੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ ਅਤੇ ਵੈਟ ਨਿਗੂਣਾ ਕਰਕੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਘਾਟਾ ਅਤੇ ਰੀਟੇਲਰ ਨੂੰ 250-300 ਗੁਣਾ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਸ਼ਿਕੰਜੇ ਵਿੱਚ ਫਸੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਪੜਤਾਲ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਦੁਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵ:

ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈਣਾ, ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੁੰਗੜਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ-ਸਮਝੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਤੇ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਹਿੰਸਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਨਾਲ ਫਰੰਟਲ ਲੋਬਸ/ਮੱਥੇ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬ ਜਿਗਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਅਪਰਾਧਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣਾ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਿਰਣੇ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹਮਲਾਵਰ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਉਤੇਜਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਦਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।

ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਰੇਂਜ ਨਾਬਾਲਗ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਅਪਰਾਧ, ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣਾ, ਹਮਲਾ ਅਤੇ ਕਤਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਔਸਤਨ, ਲਗਭਗ 40% ਕੈਦੀ ਜੋ ਹਿੰਸਕ ਅਪਰਾਧਾਂ ਲਈ ਕੈਦ ਹਨ, ਆਪਣੇ ਜੁਰਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਸਨ। ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਡਕੈਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਪਰਾਧਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਡਕੈਤੀਆਂ - ਲਗਭਗ 15%, ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜਿਣਸੀ ਹਮਲਾ ਇੱਕ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਜਿਣਸੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਛੇੜਛਾੜ ਅਤੇ ਸੰਭੋਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੰਦਾਜ਼ਨ 37% ਜਿਣਸੀ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਜਿਹੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਲਈ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਮਲਾਵਰ ਵਿਵਹਾਰ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਨਿਆਂ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 40% ਹਿੰਸਕ ਅਪਰਾਧ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 3 ਵਿੱਚੋਂ 1 ਘਾਤਕ ਕਾਰ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਸ਼ਰਾਬੀ ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। 12, 000 ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ।

ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਚਿਤਾਵਣੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਨੋਦਿਸ਼ਾ ਦਾ ਬਦਲਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲਗਭਗ 27% ਗੰਭੀਰ ਹਮਲੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਧੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਥਿਆਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਪਰਾਧਿਕ ਦੋਸ਼ ਬਹੁਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਤਣਾਅ, ਪੈਸੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ, ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਕ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਪੀਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਲਕੋਹਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖੋਜ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਅਤੇ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਬੰਧ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਲਗਭਗ 10 ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਬਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਅਲਕੋਹਲ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜੋ ਬੱਚੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਹਾਰਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹੈਰੋਇਨ ਅਤੇ ਕੋਕੀਨ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਲਕੋਹਲ ਵਧੇਰੇ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਲਗਭਗ 40% ਦੋਸ਼ੀ ਕਾਤਲਾਂ ਨੇ ਅਪਰਾਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਨਾਲ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਲਕੋਹਲ ਦੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਿੰਸਕ ਅਪਰਾਧ ਕਰਨ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜਿਆਦਾਤਰ ਅਲਕੋਹਲ ਉਦਯੋਗ ਹੁਣ ਕੁਝ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਹਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ ਜੋ ਏਸ਼ੀਆ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਧਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਅਲਕੋਹਲ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਅਤੇ ਅਲਕੋਹਲ ਉਦਯੋਗ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਅਲਕੋਹਲ ਨੀਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਲਕੋਹਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

2020 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਖਪਤ ਲਗਭਗ 5 ਬਿਲੀਅਨ ਲੀਟਰ ਸੀ ਅਤੇ 2024 ਤਕ 6.21 ਬਿਲੀਅਨ ਲੀਟਰ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ’ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 53% ਮਰਦ ਅਤੇ 24% ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਖਪਤ ਦੀ ਕੋਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਨਾ ਕਰਦੀ ਹੋਵੇ। ਅਲਕੋਹਲ ਦਾ ਸੇਵਨ ਮੌਤ, ਬੀਮਾਰੀ ਅਤੇ ਸੱਟ ਦਾ ਸਿਖਰਲੇ ਦਸਾਂ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ। ਅਲਕੋਹਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੌਜਵਾਨ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਅਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਅਲਕੋਹਲ ਇੱਕ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ, ਅਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਏਜੰਸੀ ਫਾਰ ਰਿਸਰਚ ਆਨ ਕੈਂਸਰ ਦੁਆਰਾ ਗਰੁੱਪ-1 ਕਾਰਸਿਨੋਜਨ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੋਖਮ ਸਮੂਹ ਹੈ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬੂੰਦ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 20 ਕਰੋੜ ਯੂਰਪੀਅਨਾਂ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ਰਾਬ ਹਰ 96 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨੂੰ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ 2.6 ਲੱਖ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲਗਭਗ 6, 000 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ, “ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਪਸ਼ਟ ਸਿਹਤ ਸੰਕਟ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਵੀ ਹੈ।” ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸਮਾਰਟ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਖਪਤ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣਾ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕੁਝ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ, ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਗੜਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹਰ ਇੱਕ ਦੇ ਵੱਸ ਦਾ ਰੋਗ ਨਹੀਂ, ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ।

*****

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(3835)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: sarokar2015@gmail.com)