SukhdevSShant7 “ਉਹ ਬਾਹਰ ਐ, ਕੈਨੇਡਾ। ਪਲੱਸ-ਟੂ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਉਹਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੀ.ਆਰ. ਉਹਨੂੰ ...”
(24 ਫਰਵਰੀ 2022)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਹਿਮਾਨ: 37.

(1) ਔਰਤ-ਮਰਦ

ਦੋਵੇਂ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਇੱਕੋ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਨੌਂ ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਪੰਜ ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤਕ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਕੰਮ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੀ।

ਪਤਨੀ ਪਿੱਛੇ ਸਕੂਟਰ ’ਤੇ ਬੈਠੀ ਵੀ ਵਿਹਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬੱਚੇ ਸਕੂਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਸਵੇਰ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਖਾਣਾ ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਖਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਮਾਂਜਣ ਲਈ ਭਾਂਡੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਰਾਤ ਦੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਕੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ? ਪਤਨੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੋਚਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗਲ਼ਤਾਨ ਸੀ।

ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਪਤੀ ਨੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਹੀ ਸੋਫ਼ੇ ਤੇ ਬੈਠਦਿਆਂ ਉੱਸਲਵੱਟਾ ਲਿਆ। ਅਖ਼ਬਾਰ ਮੇਜ਼ ’ਤੇ ਪਿਆ ਸੀ। ਚੁੱਕ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ, “ਕਾਂਤਾ! ਵਧੀਆ ਜਿਹਾ ਮਸਾਲਾ ਪਾ ਕੇ ਚਾਹ ਬਣਾ। ਅੱਜ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆਂ।”

***

(2) ਡਿਗਰੀ

ਬਲਜੀਤ ਦੇ ਫੁੱਫੜ ਨੇ ਚਾਹ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਘੁੱਟ ਭਰਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਤੋਰੀ, “ਦੋ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੇ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ। ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ ਤਾਂ ਐੱਮ.ਏ. ਪਾਸ ਹੈ। ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ.ਵੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ ਉਸ ਨੇ। ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹੈ। ਉਮਰੋਂ ਉਹ ਬਲਜੀਤ ਦੇ ਹਾਣ ਦੈ। ਆਪਣੀ ਬਲਜੀਤ ਵੀ ਤਾਂ ਐੱਮ.ਏ. ਬੀ.ਐੱਡ ਐ ਤੇ ਨੌਕਰੀ ਵੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਐ। ਪੈਸੇ-ਟਕੇ ਵੱਲੋਂ ਮੌਜਾਂ ਕਰਨਗੇ।”

ਬਲਜੀਤ ਦੇ ਪਿਓ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਜੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਤੇ ਦੂਜਾ ਮੁੰਡਾ?”

“ਉਹ ਬਾਹਰ ਐ, ਕੈਨੇਡਾ। ਪਲੱਸ-ਟੂ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਉਹਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੀ.ਆਰ. ਉਹਨੂੰ ਹੁਣੇ ਈ ਮਿਲੀ ਐ। ਪੰਜ-ਛੇ ਸਾਲ ਬਲਜੀਤ ਨਾਲੋਂ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੈ। ਦੇਖ ਲਓ, ਜੇ ਇੱਥੇ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਰਦੇ ਆਂ ਤਾਂ ਬਲਜੀਤ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਜਾ ਸਕਦੀ ਐ।” ਫੁੱਫੜ ਨੇ ਦੱਸਿਆ।

ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ … ਪਲੱਸ ਟੂ ਤੇ ਪੀ.ਆਰ। ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਨੌਕਰੀ … ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਸੁਪਨਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਟੱਬਰ ਨੇ ਇੱਕ ਤੱਕੜੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਪਾ ਕੇ ਤੋਲਿਆ। ਬਲਜੀਤ ਵਾਸਤੇ ਭਾਰੀ ਪਾਸਾ ਕੈਨੇਡਾ ਵਾਲਾ ਹੀ ਨਿਕਲਿਆ।

***

(3) ਵਧੀਆ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਲੋਡ ਕੀਤਾ ਸਮਾਨ ਇੱਕ ਸੂਬਾ ਲੰਘ ਕੇ ਦੂਜੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸੀ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਘਰੋਂ ਚੱਲੇ ਨੂੰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਟਰੱਕ ਸ਼ਾਪ ’ਤੇ ਰੁਕਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਤਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਬੋਲਿਆ, “ਚੱਲ ਬਈ ਹਰਦੀਪ ਸਿਹਾਂ। ਕਰ ਗਰਮ ਸਬਜ਼ੀ ਤੇ ਰੋਟੀਆਂ।” ਟਰੱਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਾਈਕਰੋਵੇਵ ’ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਪਤਨੀ ਦੀਆਂ ਪਕਾਈਆਂ ਚਾਰ ਰੋਟੀਆਂ ਗਰਮ ਕਰ ਲਈਆਂ। ਕੁਝ ਸਬਜ਼ੀ ਵੀ ਗਰਮ ਕਰ ਲਈ। ਪੈਂਤੀ-ਚਾਲ਼ੀ ਰੋਟੀਆਂ ਉਹਦੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਨੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਪਕਾ ਕੇ ਉਸ ਵਾਸਤੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੀ ਬਣਾ ਕੇ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ।

ਰੋਟੀ ਖਾਂਦਿਆਂ-ਖਾਂਦਿਆਂ ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਨੂੰ ਬੜੀ ਪੁਰਾਣੀ ਗੱਲ ਯਾਦ ਆ ਗਈ। ਉਦੋਂ ਉਹ ਵਿਆਹਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਡੀਕ ਉਡੀਕ ਕੇ ਉਸ ਲਈ ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਮਾਂ ਨੇ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ।

“ਕਦੋਂ ਪਕਾਈਆਂ ਸੀ ਰੋਟੀਆਂ? ਇਹ ਤਾਂ ਠੰਢੀਆਂ ਪਈਐਂ ਬਿਲਕੁਲ ਈ!”

“ਪੁੱਤਰ, ਤੈਨੂੰ ਉਡੀਕ ਉਡੀਕ ਕੇ ਪਕਾਈਐਂ। ਤੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਮੈਂ ਦੋ ਵਜੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਢਾਈ ਵਜੇ ਤੇਰੇ ਪਿਓ ਲਈ ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਸੋਚਿਆ, ਤੂੰ ਹੁਣ ਆ ਹੀ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਤੇਰੇ ਲਈ ਵੀ ਪਕਾ ਛੱਡਦੀ ਆਂ। ਤੂੰ ਹੁਣ ਚਾਰ ਵਜੇ ਆਇਐਂ।” ਮਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ।

“ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਖ। ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਰੋਟੀ।”

ਮਾਂ ਸਮਝ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਮੁੰਡਾ ਤਾਂ ਤਵੇ ਤੋਂ ਲਹਿੰਦੀ-ਲਹਿੰਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਣੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੇ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਕਹਿਣ’ਤੇ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਉਹ ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਖਾਧੀ ਸੀ।

ਘਟਨਾ ਯਾਦ ਕਰ ਕੇ ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਈਆਂ। ਰੋਟੀ ਦੀ ਬੁਰਕੀ ਉਸ ਦੇ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਅੜ ਗਈ।

***

(4) ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਜਿੱਤ

ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਇੱਕ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਵਾ ਰਹੇ ਸਾਂ। ਨੌਂ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਜਾਣੇ ਸਨ। ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਸ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਠੀਕ ਸਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਅਸੀਂ ਦਸ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਫਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਆਪਣੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਪਸ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਦਿਲੋਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਇੱਕ ਜਣਾ ਆਪਣੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਸਰਬ-ਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਨੌਂ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਜਾਣ। ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਵੋਟਾਂ ਪੁਆਉਣ ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਪੈਣਾ ਸੀ। ਵੋਟਾਂ ਪੁਆਉਣ ਦੇ ਝੰਜਟ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ।

ਕਾਗਜ਼ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੰਦਾ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਆਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ”, ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਪਸ ਲੈਣੇ ਹਨ।”

ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਬੇਹੱਦ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ। ਫਿਰ ਵੀ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਸਮਝਿਆ, “ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਪਸ ਲੈ ਰਹੇ ਹੋ? ਤੁਹਾਡੇ ’ਤੇ ਕੋਈ ਦਬਾਅ ਤਾਂ ਨਹੀਂ?”

ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ।

“ਨਾ ਜੀ, ਦਬਾਅ ਮੰਨਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਾਗਜ਼ ਈ ਦਾਖਲ ਨਾ ਕਰਦਾ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਪੈਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੀ ਕੁਝ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ਕਾਗਜ਼ ਅਫਸਰਾਂ ਤੋਂ ਰੱਦ ਕਰਵਾ ਦੇਣਗੇ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਹ ਕਹਿਣ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਕਾਗਜ਼ ਭਰੇ। ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਕਾਗਜ਼ ਰੱਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ, ਮੈਂਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਪਸ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।” ਉਸ ਬੰਦੇ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।

***

(5) ਦੂਰੀ

ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਇੱਕੋ ਨੰਬਰ ਮਿਲਾਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਦਸਵੀਂ-ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ ਵਾਰ ਉਸ ਦਾ ਫ਼ੋਨ ਮਿਲ ਹੀ ਗਿਆ।

“ਹੈਲੋ, ਕੌਣ ਬੋਲ ਰਹੇ ਓ ਜੀ?” ਅੱਗੋਂ ਅਵਾਜ਼ ਆਈ।

ਇਸ ਮਿੱਠੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਤਰਸ ਗਿਆ ਸੀ।

“ਪਾਤੜਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਬੋਲ ਰਿਹਾਂ ਜੀ। ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਲਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਥੋਨੂੰ ਫ਼ੋਨ! ਲੱਗਦਾ ਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅੱਜ ਤਾਂ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਲੱਗ ਈ ਗਿਆ।” ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਬੋਲਿਆ।

“ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਐ ਤੁਹਾਡਾ ਫ਼ੋਨ ਲੱਗ ਗਿਆ ਜੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਈ ਐ ਸਾਡਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰੋਨਾ ’ਤੇ ਹੈ। ਅਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਰੋਨਾ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਅਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਐ। ਤੁਸੀਂ ਦੱਸੋ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ। ਕਰੋਨਾ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੋਗੇ?” ਅਨਾਊਂਸਰ ਬੋਲਿਆ।

ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, “ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜੀ ਥੋਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਰੱਬ ਤੋਂ ਆਈਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੰਨਦੇ ਆਂ।”

“ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਓ?” ਅਨਾਊਂਸਰ ਨੇ ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ।

“ਹਾਂ ਜੀ! ਬਿਲਕੁਲ ਦੂਰੀ। ਤੁਸੀਂ ਛੇ ਫੁੱਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਦੱਸੀ ਐ, ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜੀ ਬਾਰਾਂ-ਬਾਰਾਂ ਫੁੱਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਰੱਖਦੇ ਆਂ। ਵੱਡੇ ਸਾਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦੇ ਆਂ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਜਣੇ ਆਂ। ਇੱਕ ਮੈਂ, ਇੱਕ ਮੇਰੀ ਘਰਵਾਲੀ ’ਤੇ ਇੱਕ ਮੇਰਾ ਮੁੰਡਾ। ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜੀ ਕਮਰੇ ਦੇ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਈ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਆਂ। ਨੇੜੇ ਤਾਂ ਕਦੇ ਲੱਗਦੇ ਈ ਨਹੀਂ। ਬਾਹਰ ਅਸੀਂ ਨਿਕਲਦੇ ਨਹੀਂ।”