“ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੋਹਰੀ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਲ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ...”
(15 ਅਗਸਤ 2020)
ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਦਾ 73ਵਾਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਾਂ? ਆਜ਼ਾਦੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਕੀ ਸਮਝਿਆ ਹੈ? ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਰਿਸ਼ਵਤ ਲੈਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਾਰੇ ਉਪ-ਮਿਆਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਜਨਤਕ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਲੁੱਟਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵੱਸ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੇਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਚੰਗੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਬੈਂਚ ਅਤੇ ਕੁਰਸੀਆਂ ਵੀ ਸੁੱਟਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਉਹੀ ਕੁਝ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ 72 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹਾਂ, ਇਹ ਉਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਹੈ। ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣਾ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਗਾਉਣਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਰਸਮ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਿਨ ਵੀ ਕੋਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ? ਮੈਂ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ? ਸਿਸਟਮ ’ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸਾਫ ਸੁਥਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ. ਆਓ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ।
ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਅਖੌਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ’ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ! ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ (ਬੇਸਕਲੀ ਪੰਜਾਬੀ) ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੀ ਸੀ। ਪਰ ਗੋਰੇ ਲੋਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਨਿੰਦਦੇ ਹਾਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਹੀ ਉਸ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਚੁੱਕਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਕਤਵਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਵੀ ਦਿੱਤੇ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਮਾਣ ਨਾਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, “ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਿਉਂ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੋਹਰੀ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਲ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਗ਼ਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਕਹਿਣਗੇ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਮੈਂ ਇਸ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹਿਮਤ ਹਾਂ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਬਾਰੇ ਕੀ? ਦੂਜੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਨਿਯਮ ਦੀ ਕਿਉਂ ਲੋੜ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਕਿੰਨੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ? ਜਾਂ ਕੀ ਅਸੀਂ ਇੰਨੇ ਸਵਾਰਥੀ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਫਾਇਦੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ?
ਮੈਂਨੂੰ ਇਹ ਸਭ ਕਹਿਣਾ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ। ਹਰ ਸਾਲ 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣਾ ਅਤੇ “ਜਨ ਗਣ ਮਨ” ਗਾਉਣ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਸਲ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਖੁਦ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ! ਅਜੇ ਵੀ ਸਮਾਂ ਹੈ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦਾ, ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ। ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਦੀਵੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।. ਸ਼ਾਇਦ ਸਵਾਲ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਅਸੀਂ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਾਂਗੇ?
*****
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।)
(2295)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.gmail.com)
