“ਬੁੜ੍ਹਾਪੇ ਵਿੱਚ ਕਨੇਡਾ ਆ ਵੜੇ ਤੇ ਵੀਰਿਆ ਮਾੜੀ ਕਿਸਮਤ ਕਹੋ ਜਾਂ ਚੰਗੀ ...”
(31 ਅਕਤੂਬਰ 2019)
ਸੈਰ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ ਅਕਸਰ ਮੈਂਨੂੰ ਮਿਲਦੇ। ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਗੱਲ ਦੁਆ ਸਲਾਮ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਸੈਰ ਤੋਂ ਥੱਕ ਕੇ ਉਸੇ ਬੈਂਚ ਉੱਤੇ ਆ ਬਿਰਾਜੇ ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਬੈਠਾ ਸਾਂ। ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਉਪਰੰਤ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਨਿਕਲੀ, ਕਹਿੰਦੇ, “ਆਹ ਜਗਮੀਤ ਸਿਓਂ ਨੇ ਕਮਾਲ ਕਰ ’ਤੀ ਕਨੇਡਾ ਦੇ ਪਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਬਣ ਗਿਆ।”
ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਜਨਾਬ ਇਹ ਤਾਂ ਠੀਕ ਆ ਪਰ ਉਸਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਨਿੰਦਾ ਨਾ ਕਰਕੇ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।”
ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ, “ਵੀਰਿਆ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਨਿੱਕਾ ਜਾ ਤੀ।”
ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਜਨਾਬ 84 ਵੇਲੇ ਤਾਂ ਉਹ ਹੋਰ ਵੀ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਤੀ ਤੇ ਕਾਮਾਗਾਟਾਮਾਰੂ ਵੇਲੇ ਤਾਂ ਜੰਮਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤੀ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਿਵੇਂ ਜਾਣ ਗਿਆ?”
“ਆਪਾਂ ਉਸੇ ਨੂੰ ਸਪੋਟ ਕਰਨੀ ਆ। ਮੇਰਾ ਗਵਾਂਢੀ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ, ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਾਹਬ, ਆਪਾਂ ਜਗਮੀਤ ਸਿਓਂ ਜਿਤਾਉਣਾ।”
ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਾਹਬ? ਮੇਰਾ ਮੱਥਾ ਠਣਕਿਆ। ਪੁੱਛਿਆ, “ਸਰ ਜੀ, ਆਪਦਾ ਸ਼ੁਭ ਨਾਂਅ?”
ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ, “ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਨਛੱਤਰ ਸਿਓਂ।”
ਮੈਂ ਸ਼ਸ਼ੋਪੰਜ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਸੋਚ ਕੇ ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਛੱਡੀਏ ਖਹਿੜਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ... ਕੋਈ ਸਾਹਿਤਕ ਗੱਲ ਕਰੀਏ। ਸੁਣਿਆ ਪਈ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੁਸਤਕ ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਹੈ, ਕਿਤੋਂ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਪੜ੍ਹਾਂਗੇ। ਆਪਨੇ ਪੜ੍ਹੀ ...?”
ਉਹ ਚੁੱਪ ਰਹੇ। ਮੈਂ ਫਿਰ ਕਿਹਾ, “ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਹੋਰੀਂ ਖਬਰਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਗਾਰਗੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖ ਰਹੇ ਆ। ਬੜਾ ਦਿਲਚਸਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਫਿਰ ਚੁੱਪ ਰਹੇ। ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਪਈ ਧਾਰਮਕ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋਣੇ ਆ। ਪੁੱਛਿਆ, “ਸਰ ਜੀ, ਪਾਂਧੀ ਸਾਹਿਬ ਤਾਂ ਜਰੂਰ ਪੜ੍ਹੇ ਹੁਣੇ ਆ?”
ਉਹ ਕੁਝ ਖਿਝ ਕੇ ਬੋਲੇ, “ਭਰਾਵਾ ਪੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਧੱਕੇ ਕਿਓਂ ਖਾਂਦੇ? ਕੋਈ ਸੌਖੀ ਚੱਜ ਦੀ ਜੌਬ ਨਾ ਕਰਦੇ। ਸਕੂਲ ਦੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਨੇੜਿਓਂ ਨਹੀਂ ਲੰਘੇ। ਤੇ ਵੀਰਿਆ ਤੂੰ ਕਤਾਬਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੈਂ।”
ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ, “ਸਰ ਜੀ, ਆਹ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ?” ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ, “ਤੂੰ ਹੁਣ ਖਹਿੜੇ ਹੀ ਪੈ ਗਿਆ ਐਂ ਤਾਂ ਦੱਸ ਦਿੰਦੇ ਆਂ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੰਮ ਇਵੇਂ ਹੀ ਚੱਲੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਿਆ ਅੱਜ ਤਾਂਈਂ। ਪੰਜਵੀਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੈਂਨੂੰ ਕੀ ਸੁੱਝੀ ਕਿ ਮੈਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਗੈਰਹਾਜਰੀ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਪਈ ਉਸ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ਜਾ ਬੈਠਿਆ। ਮਾੜੀ ਕਿਸਮਤ, ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਾਹਿਬ ਆ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਰਿਆ ਜੋ ਹੋਈ ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਜਿਦ ਠਾਣ ਲਈ ਪਈ ਸਕੂਲੇ ਨਹੀਂ ਵੜਨਾ। ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਅਸਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫਾਡੀ ਸਾਂ। ਬਾਪੂ ਨੇ ਬਥੇਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਇਆ ਪਰ ਆਪਾਂ ਅੱਗ ਲੱਗਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਛੁੜਾ ਹੀ ਲਿਆ ਤੇ ਵਾਹੀ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਏ। ਮੇਰੀ ਹਰਕਤ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਈ ਤੇ ਮੇਰੀ ਅੱਲ ‘ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ’ ਪੈ ਗਈ। ਬੁੜ੍ਹਾਪੇ ਵਿੱਚ ਕਨੇਡਾ ਆ ਵੜੇ ਤੇ ਵੀਰਿਆ ਮਾੜੀ ਕਿਸਮਤ ਕਹੋ ਜਾਂ ਚੰਗੀ, ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੋ ਜਣੇ ਇੱਥੇ ਵੀ ਆਣ ਮਿਲੇ ਤੇ ਜੁੜ ਗਿਆ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ। ਉੱਦਾਂ ਤੂੰ ਹੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੇਰੇ ਪੋਤੜੇ ਫਰੋਲੇ ਆ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਚੱਲੀ ਜਾਂਦੀ ਆ। ਲੋਕ ਇੱਜ਼ਤ ਈ ਬੜੀ ਕਰਦੇ ਆ। ਕਈ ਕਲੱਬਾਂ ਆਲੇ ਮੈਂਨੂੰ ਪਰਧਾਨ ਬਨੌਣ ਨੂੰ ਫਿਰਦੇ ਸੀ, ਮੈਂ ਈ ਜਵਾਬ ਦੇ ’ਤਾ। ਢਕੀ ਈ ਠੀਕ ਆ। ਚੰਗਾ ਸਾਸਰੀਕਾਲ, ਬਹੂ ਪਰੌਂਠੇ ਬਣਾਈ ‘ਬੇਕਫਾਸਟ’ ਲਈ ਵੇਟ ਕਰਦੀ ਹੋਣੀ ਆ ...” ਤੇ ਉਹ ਉੱਠ ਕੇ ਤੁਰ ਪਏ।
ਮੈਂ ਦੇਰ ਤੱਕ ਤੁਰੇ ਜਾਂਦੇ ‘ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਾਹਬ’ ਦੀ ਪਿੱਠ ਤੱਕਦਾ ਰਿਹਾ।
*****
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।)
(1792)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: