“ਜਦੋਂ ਇਹ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ, ਉਸਨੇ ‘ਆਰਐੱਸਐੱਸ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ’ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਉਹ ...”
(31 ਜਨਵਰੀ 2024)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 245.
ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਨੌਂਵੀਂ ਬਾਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ
ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਪਾਰਲੀਮਾਨੀ ਚੁਣਾਵੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਮੌਕਾ-ਪ੍ਰਸਤੀ ਦੇ ਸਿਰੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਰਾਸਰ ਧੋਖਾ ਹੈ। ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਸਤੀ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਗੈਰ ਬੀ ਜੇ ਪੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਗਠਬੰਧਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਊਣ ਵਾਲੇ ਨੇ ਉਸੇ ਗਠਬੰਧਨ ਦੀ ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਛੁਰਾ ਮਾਰਕੇ ਮੁੜ ਬੀ ਜੇ ਪੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਐੱਨ ਡੀ ਏ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾ ਲਿਆ।
1967 ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਇੱਕ ਐੱਮ ਐੱਲ ਏ ‘ਗਿਆ ਲਾਲ’ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਪਾਰਟੀਆਂ ਬਦਲ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ‘ਦਲ-ਬਦਲੀ’ ਦਾ ਨਾਯਾਬ ਤੋਹਫਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਭਜਨ ਲਾਲ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਟੰਟ ਖੇਡਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਕਬਲਾ ਨਹੀਂ। ਆਪਣੇ ਨਾਲ 37 ਐੱਮ ਐੱਲ ਏ ਲੈਕੇ ਉਹ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਛੱਡਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ “ਆਇਆ ਰਾਮ, ਗਿਆ ਰਾਮ” ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ।
ਹੁਣ ਇਸ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਜਿੰਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿੱਤਰ ਆਏ ਹਨ। ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਯੂ-ਟਰਨ: 2024 ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਵੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਬੀ ਜੇ ਪੀ ਨਾਲ ਪਾਈ ਜੱਫੀ, ਇੰਡੀਆ (ਆਈ ਐੱਨ ਡੀ ਆਈ ਏ) ਸਮੂਹ ਦੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ! ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ (ਜਨਮ 1 ਮਾਰਚ 1951) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ, ਜੋ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਤੋਂ ਬਿਹਾਰ ਦੇ 22ਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ 1972 ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਕਾਲਜ ਆਫ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ (ਹੁਣ ਐਨਆਈਟੀ ਪਟਨਾ) ਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਬਿਹਾਰ ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਅੱਧੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮੰਜੂ ਕੁਮਾਰੀ ਸਿਨਹਾ (1955-2007) ਨਾਲ 22 ਫਰਵਰੀ 1973 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਜੋੜੇ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।
ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ 2013 ਤੋਂ ਭਾਜਪਾ, ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਆਰ.ਐੱਲ.ਡੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਸ ਕਦਰ ਕੁੱਦ ਪਏ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਪਲਟੂ ਰਾਮ’ ਦੀ ਪੱਦਤੀ ਲੈ ਲਈ ਹੈ। 2022 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕਜੁੱਟ ਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।
3 ਮਾਰਚ, 2000 ਨੂੰ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਲਾਲੂ ਪ੍ਰਸਾਦ ਯਾਦਵ ਦੇ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ‘ਜੰਗਲ-ਰਾਜ’ ਵਿਰੁੱਧ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। 2000 ਤੋਂ 2022 ਤਕ, ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵਾਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਲਾਲੂ ਯਾਦਵ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਤਾ ਦਲ (ਆਰਜੇਡੀ) ਦੇ ਨੇਤਾ ਤੇਜਸਵੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਵੀ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।
ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਹਾਰ ਬਲਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੋਣਹਾਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਸੁਸ਼ਾਸਨ ਬਾਬੂ. ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਨਿਤੀਸ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ ’ਤੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਬਦਲੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ “ਪਲਟੂ ਕੁਮਾਰ” ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਕਿਆਸ ਅਰਾਈਆਂ ਜ਼ੋਰਾਂ ’ਤੇ ਹਨ ਕਿ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਲੂ ਯਾਦਵ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ।
1996 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਫਰਨਾਡੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਨਿਤੀਸ਼ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਬਦਲੀ ਅਤੇ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰ ਵਾਜਪਾਈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਐਨਡੀਏ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। 2003 ਵਿੱਚ ਲਾਲੂ ਪ੍ਰਸਾਦ ਯਾਦਵ ਨੇ ਸ਼ਰਦ ਯਾਦਵ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਰਜੇਡੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਮਤਾ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਦਲ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਨਵੇਂ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਨਾਂ ਜਨਤਾ ਦਲ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ) ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। 2013 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 17 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਐੱਨਡੀਏ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਤੋੜ ਲਏ। ਨਤੀ ਕੁਮਾਰ, ਜਿਸ ਨੇ ਖੁਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖੀ ਸੀ, ਨੇ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਚੋਟੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰਨ ’ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ।
2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਨਿਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਐੱਨ ਡੀ ਏ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਗਠਜੋੜ ਬਾਊਣ ਲਈ ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਤਕ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ’ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਜੂਨ 2023 ਵਿੱਚ ਪਟਨਾ ਵਿੱਚ ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਆਈ.ਐੱਨ.ਡੀ.ਆਈ.ਏ. ਗਠਜੋੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ। ਜਾਣਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਕਨਵੀਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਕਿਆਸ ਅਰਾਈਆਂ ਸਨ ਪਰ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਚਰਚਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਏ।
ਜੇਕਰ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਆਰਜੇਡੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਤੋੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਦਲ (ਯੂ) ਮੁਖੀ ਨੇ ਪੱਖ ਬਦਲਿਆ ਹੋਵੇ।
ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਲਈ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੂਜਾ ਵੋਲਟ ਚਿਹਰਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਮਹੂਰੀ ਗਠਜੋੜ (ਐੱਨਡੀਏ) ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਕਰ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਮੌਜੂਦਾ ਗਠਜੋੜ ਤੋਂ ਅਜਿਹਾ ਦੂਜਾ ਵਾਕਆਊਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 2022 ਵਿੱਚ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਤਾ ਦਲ (ਆਰਜੇਡੀ) ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ‘ਮਹਾਗਠਬੰਧਨ’ ਗਠਜੋੜ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐੱਨਡੀਏ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ, ਭਾਜਪਾ ਉੱਤੇ ਉਸਦੀ ਪਾਰਟੀ, ਜਨਤਾ ਦਲ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ) ਵਿੱਚ ਫੁੱਟ ਪਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ।
ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਇੱਕ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਜੋ ਸੱਤਾ ਦਾ ਭੁੱਖਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। ਉਹ ਪੱਖ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨਾਲ ਇੰਨੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਐਡਜਸਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਆਯਾ ਰਾਮ, ਗਿਆ ਰਾਮ’ ਵੀ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ’ਤੇ ਸੱਤਾ ’ਤੇ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾ-ਪੁਲਟਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਇਹ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ, ਉਸਨੇ ‘ਆਰਐੱਸਐੱਸ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ’ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਉਹ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੀਤੀ ਸ਼ਾਮ ਐਲਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, “ਮੈਂ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ।”
ਉਹ ਵਿੰਟੇਜ ਨਿਤੀਸ਼ ਹੈ। ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ‘ਆਰਐੱਸਐੱਸ-ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ’ ਬਾਰੇ ਬੋਲੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਭਗਵਾ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਚੰਗੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤਖ਼ਤੇ ਨੂੰ ਘੁਮਾਉ।
ਜਦੋਂ 2002 ਵਿੱਚ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਸੜ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰੇਲ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ 2 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਨਾ ਹੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਜਪਾਈ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਸਨ, ਨਾ ਹੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਨ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਬੁਰਜੁਆ ਰਾਜਨੀਤੀ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਦੇ ਨੀਵੇਂ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਆ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
*****
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(4685)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: (