LalSKalsi7 “ਐਨਕ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਟੁੱਟ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਖੁੱਭ ਗਿਆ ...”
(17 ਅਪਰੈਲ 2017)

ਇਹ ਗੱਲ ਮਾਰਚ 1967 ਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹੋਂ ਆ ਕੇ ਦੋ ਦਿਨ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕੀਤੀ ਤੇ ਆਖਿਰ ਖਿਝ ਕੇ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਲਈ ਗੱਡੀ ਫੜ ਲਈ। ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਰਜਾਈ ਦੇ ਸੁਰਗਵਾਸ ਹੋਣ ਦੀ ਮੈਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਮਿਲੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਗੱਡੀ ਬਠਿੰਡੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ’ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਰੁਕੀ ਤਾਂ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਡੀ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ’ਤੇ ਖੜੋਤੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਨੱਠ ਕੇ ਮੈਂ ਰੇਲਵੇ ਪੁਲ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਜਿਉਂ ਹੀ ਟਿਕਟ ਲੈ ਕੇ ਵਾਪਸ ਪੌੜੀਆਂ ਉੱਤਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਾਲੀ ਗੱਡੀ ਚੱਲ ਪਈ। ਇੱਕ ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਗੱਡੀ ਦਾ ਹਰੇਕ ਡੱਬਾ ਮੇਰੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ ਕੇ ਆਖਰੀ ਡੱਬੇ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਦੋ ਨੌਜਵਾਨ ਮੇਰਾ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਗੱਡੀ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਮੇਰੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਬਰੀਫਕੇਸ ਫੜਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ ਹੱਥ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਮੇਰਾ ਹੱਥ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਇਸ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੱਡੀ ਸਾਰਾ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ਲੰਘ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਪਤਾ ਹੀ ਉਦੋਂ ਲੱਗਾ ਜਦੋਂ ਮੇਰਾ ਪੈਰ ਸਿਗਨਲ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਤਾਰ ਵਿੱਚ ਅੜ ਗਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਚੁਫਾਲ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਮੇਰਾ ਹੱਥਲਾ ਅਟੈਚੀ ਅੱਗੇ ਜਾ ਡਿੱਗਿਆ। ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗਣ ਬਾਅਦ ਮੇਰੀ ਪੱਗ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਡਿੱਗ ਗਈ। ਮੇਰੇ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਐਨਕ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਟੁੱਟ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਖੁੱਭ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਹੱਥ, ਗੋਡੇ ਤੇ ਪੈਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲਹੂ ਵਹਿ ਤੁਰਿਆ। ਪੈਂਟ ਅਤੇ ਕਮੀਜ਼ ਵੀ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਫਟ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸਨ। ਰੱਬ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਲਾਈਨ ’ਤੇ ਵੱਜਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪੱਗ ਕਾਰਨ ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚ ਗਿਆ।

ਨੱਠ ਕੇ ਗੱਡੀ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਵੀ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਜਾਣ ਦੀ ਕਾਹਲੀ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਡਿੱਗਣ ਸਾਰ ਉਹ ਨੱਠ ਕੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਣ ਪੁੱਜੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਉਠਾਇਆ, ਸੰਭਾਲਿਆ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਝਾੜ-ਪੂੰਝ ਕੀਤੀ। ਨੇੜੇ ਹੀ ਲੱਗੇ ਨਲਕੇ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ ਮੂੰਹ ਹੱਥ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਗੈਰਾ ਧੋਤਾ। ਇੱਕ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਨੇ ਗਰਮ ਦੁੱਧ ਲਿਆ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਇਆ। ਮੈਂ ਬੈਂਚ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਪੂਰੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਬਾਰੇ ਮੁੜ ਸੋਚਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਬੇਵਕੂਫੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ’ਤੇ ਪਛਤਾਵਾ ਕੀਤਾ।

ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੋਚ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਅਖੀਰਲੇ ਡੱਬੇ ਕੋਲ ਡਿੱਗਾ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਅੰਦਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਡਿੱਗ ਕੇ ਡੱਬੇ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਪਹੀਆਂ ਹੇਠ ਜੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਪਲਕ-ਝਲਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇੱਕ ਲਾਵਾਰਿਸ ਲਾਸ਼ ਬਣ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਨਾ ਕਿਸੇ ਅਗਲੇ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਣਾ ਸੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪਿਛਲਿਆਂ ਨੂੰ। ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਕਦੀ ਵੀ ਗੱਡੀ ਤਾਂ ਕੀ, ਬੱਸ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਖੁਦ ਵੀ ਤੌਬਾ ਕਰ ਲਈ।