“ਅਗਰ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਆਮ ਆਦਮੀ ...”
(23 ਜੁਲਾਈ 2019)
ਮਾਮਲਾ ਜਦੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਤਰਕ ਖੂੰਜੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਫਲਾਣਾ ਬੰਦਾ ਗ਼ਲਤ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਜਾਨਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਜਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੰਬੰਧਤ ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਹਮਦਰਦੀ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਮੁਖਰਜੀ ਨਗਰ ਥਾਣੇ ਦੀ ਪੁਲਸ ਵੱਲੋਂ ਪਿਓ-ਪੁੱਤ ’ਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਹਿਰ ਢਾਹਿਆ ਗਿਆ, ਉਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਪੁਲਸ ’ਤੇ ਵੀ ਪਰਚਾ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ’ਤੇ ਪਰਚਾ ਦਰਜ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ ਪੁਲਸ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਸਪੈਂਡ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਮਲਾ ਤਕਰੀਬਨ ਠੰਢਾ ਪੈ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਜੋ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ ਤੇ ਜੋ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨਜ਼ਰ ਆਈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਸੁਮੇਲਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਨਿੱਕੀ ਕਿਰਪਾਨ ਨਾਲ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੁਲਸ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁਲਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਮੂਹਰੇ ਮੂਹਰੇ ਦੌੜਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੁਲਸ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਰਬਜੀਤ ’ਤੇ ਕਹਿਰ ਢਾਹੁੰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਜ਼ਬਾਤ ਛੱਡ ਕੇ ਜੇ ਤਰਕ ਨਾਲ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਗਲਤੀ ਧਿਰਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਘੱਟ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਭਾਵ ਪੁਲਸ ਦੀ ਵੱਧ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ‘ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ’ਤੇ ਹਮਲਾ’ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜੇ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਤਿਰਸੂਲ ਲੈ ਕੇ ਪੁਲਸ ਪਿੱਛੇ ਦੌੜਦਾ ਤੇ ਪੁਲਸ ਉਸ ਦੀ ਚਮੜੀ ਉਧੇੜਦੀ ਤਾਂ ਵੀ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨਾਤੇ ਇਹ ਹੁਣ ਜਿੰਨਾ ਹੀ ਗ਼ਲਤ ਹੋਣਾ ਸੀ।
ਪੁਲਸ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ। ਜੋ ਕੁਝ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੁਲਸ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਹੀ ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ ਵਾਲੀ ਪੁਲਸ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਪੁਲਸ ਕਿਉਂਕਿ ਵੱਧ ਪੜ੍ਹੀ ਲਿਖੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਦੀ ਹਾਣੀ ਅਖਵਾਉਣ ਦਾ ਮਾਣ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਕਰਤੂਤ ’ਤੇ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੋਈ। ਜੋ ਹੋਣੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੀ ਸੀ।
ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ, ਪੁਲਸ ਦੀ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਆਟੋ ਵੱਜਿਆ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਮਾਮਲੇ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦਾ ਆਮ ਢੰਗ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਸਧਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਗਲਤ ਕਦਮ ਵੀ ਚੱਕੇ ਤਾਂ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਂਦਿਆਂ ਹਾਲਾਤ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜਦ ਪੁਲਸ ਦੇ ਇੱਕ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੇ ਸਰਬਜੀਤ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸਿਓਂ ਜੱਫਾ ਮਾਰ ਕੇ ਕਾਬੂ ਕਰ ਹੀ ਲਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਵਰਦੀਧਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਸ਼ੂਪੁਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਪੁਲਸ ਵਾਲੇ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀਦਾ ਹੈ, ਅਗਰ ਕਿਸੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੁਲਸ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਸਿੱਧਾ ਪੁਲਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸ਼ਰੇਆਮ ਡਾਂਗਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਸ ਦੀ ਕਰੂਰਤਾ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਰਹੀ ਕਿ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਬਾਲਗ ਪੁੱਤ ਬਲਵੰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਕੁੱਟਿਆ ਗਿਆ। ਬਲਵੰਤ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਥਾਣੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਪੁੜਪੁੜੀ ’ਤੇ ਪਿਸਤੌਲ ਤਾਣ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਸੱਟਾਂ ਮਾਰੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਡਰਾ ਕੇ ਭੈ-ਭੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵੱਧ ਉੱਛਲਿਆ ਤੇ ਕਈਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ’ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਡੀ ਜਾਚੇ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਨਹੀਂ, ਮੂਰਖਮੱਤੀ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਏ। ਪਰ ਜੇ ਸਭ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ’ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਬਾਕੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੇ। ਇਹ ਸੰਘਰਸ਼ ਇੱਕ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹੋ ਨਿੱਬੜਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਰੋਸ ਘੱਟ ਦਿਸਦਾ ਸੀ। ਹੋਰ ਹੈਰਾਨੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸੀ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਕਮੇਟੀ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ, ਕਾਂਗਰਸ ਤੇ ‘ਆਪ’ ਤਾਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ਤ ਵਾਲੇ ਬਿਆਨ ਦਿੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ, ਪਰ ਜਿਹੜੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲ ਹਨ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਇਸਦੀ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਕਰਕੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਸ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਕੋਈ ਧਿਰ ਕੇਂਦਰ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਚੁੱਕ ਕੇ ਨਰਾਜ਼ਗੀ ਨਹੀਂ ਸਹੇੜਨੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਸੋਚਦੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿਤੇ ਸਾਡੀ ਵਜ਼ੀਰੀ ਹੀ ਨਾ ਜਾਂਦੀ ਰਹੇ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਂ ਇਹੀ ਸਭ ਹੈ। ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਸੀ ਆਈ ਸਟਾਫ਼ ’ਤੇ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਾ। ਉਹਦੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਲਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਹੋਰ ਵੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਡੀ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਨੱਥ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਸ ਨੇ ਕੁੱਲ ਪੁਲਸ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਨੰਗਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ’ਤੇ ਹੋਏ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਚੁੱਕਦੇ ਹਾਂ, ਮਨੁੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਨਹੀਂ। ਅਗਰ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਆਮ ਆਦਮੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚੀਏ, ਉਸ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਸੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਥ ਦੇਈਏ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਏਕਾ ਹੋਰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਰੋਸ ਕਰਨ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਾਡਾ ਰੋਹ ਸੁੱਤੀ ਸਰਕਾਰ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇਗਾ। ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦਾ ਖਿਆਲ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਹਰ ਇੱਕ ਪੁਲਸ ਵਧੀਕੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵਧੀਕੀ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਕੀ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਹੋ ਸਕੇਗਾ? ਇਹ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ।
*****
(ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।)
(1641)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: