“ਉਸ ਨੇ ਕੰਮ ਰੁਕਵਾਉਣ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚ ਫੋਨ ਖੜਕਾ ਦਿੱਤੇ ...”
(18 ਦਸੰਬਰ 2018)

ਜਦੋਂ ਦਾਦੀ ਪੋਤੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਦਫਾ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਚੁੱਕੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਜ਼ਹਿਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇਹ ਚਾਅ ਅਤੇ ਇਸ ਚਾਅ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਸੱਜਣ ਵੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਭੁੱਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਾਦੀ ਪੋਤੀ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਦੀਵੇ ਨਾਲੋਂ ਸਦਾ ਲਈ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਚਾਇਤ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਏਦਾਂ ਦਾ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰੋਂ ਝੰਜੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਚਾਰ ਕੁ ਸਾਲ ਤੋਂ ਮੇਰੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ ਵਿਚ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਦੀ ਖੂਬੀ ਹੈ ਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੰਚਾਇਤ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਕੁ ਘਰ ਪਛੜੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੇ ਹਨ। ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚੇ ਹੋਏ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਨਾ ਹੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਠੇਕਾ ਹੈ, ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਤੰਬਾਕੂ ਦੀ ਕੋਈ ਦੁਕਾਨ। ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਕੰਧਾਂ ’ਤੇ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਉਕਾਰ ਕੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਦਾ ਜਾਗ ਲਾਇਆ ਹੈ।

ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਢਾਣੀ ਵਿਚ ਚਾਰ ਕੁ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਕੱਚੇ ਪੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਾਰੋਂ ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੀ ਔਲਾਦ ਹਨ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਅੰਗਹੀਣ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪੇਟ ਪਾਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਕੀ ਹੋਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਇਸ ਢਾਣੀ ਦੇ ਬੂਹੇ ’ਤੇ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿਚ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਹੱਥ ਵਿਚ ਪਤੀਲੀ ਚੁੱਕੀ ਬਾਹਰ ਆ ਗਈ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਪੋਤੀ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਆਖਿਆ, “ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ, ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਵੋਟਾਂ ਵਾਲੇ ਆਏ ਨੇ।” ਮੈਂ ਮੰਜੇ ’ਤੇ ਬੈਠਾ ਤਾਂ ਔਰਤ ਨੇ ਗੱਲ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਗਰੀਬਾਂ ਕੋਲ ਕੌਣ ਆਉਂਦਾ, ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੀ ਅਵਾਜ਼ ਵੱਜਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵੋਟਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ।

ਮੈਂ ਪੰਚਾਇਤ ਮਹਿਕਮੇ ਦੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਨੂੰ ਜਾਣੂ ਕਰਾਇਆ। ਕੱਚਾ ਘਰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਮਕਾਨ ਵਾਲੀ ਸਕੀਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਬੱਸ ਇੰਨੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦੀ ਦੇਰ ਸੀ ਕਿ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹੀ ਪੋਤੀ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, “ਅੰਕਲ, ਸਾਡੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਘਰ ਕੌਣ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿੰਦੈ, ਇਹ ਸਕੀਮਾਂ ਤਾਂ ਵੱਡਿਆ ਲਈ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਬਲਬ ਨਹੀਂ ਜੁੜਿਆ, ਮਕਾਨ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੱਛਰ ਨਹੀਂ ਸੌਣ ਦਿੰਦਾ ਤੇ ਦਿਨੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀਆਂ ਮੋਟਰਾਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਭਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੰਘ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ...।” ਇੱਕੋ ਸਾਹ ਵਿਚ ਮਾਈ ਦੀ ਪੋਤੀ ਸਭ ਕੁਝ ਬੋਲ ਗਈ।

ਕੰਧੋਲੀ ’ਤੇ ਪਏ ਦੀਵੇ ਦੇਖ ਕੇ ਮੇਰਾ ਮਨ ਪਸੀਜ ਗਿਆ। ਸੋਚਿਆ, ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾਦੀ ਪੋਤੀ ਦੇ ਘਰ ਬਿਜਲੀ ਤਾਂ ਪਹੁੰਚਦੀ ਕਰੀਏ। ਨਾ ਬਿਜਲੀ, ਨਾ ਪਾਣੀ, ਸਿਰਫ਼ ਦੁੱਖ ਹੀ ਦੁੱਖ ਦਿਸੇ ਇਸ ਘਰ ਵਿਚ। ਪੋਤੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੰਕਲ, ਪਹਿਲੇ ਦਰਜੇ ਵਿਚ ਬੀ.ਕਾਮ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਦਾਦੀ ਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਗੱਲ ਕੱਟਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਪੁੱਤ, ਇਸ ਧੀ ਨੂੰ ਤਾਂ ਦੀਵੇ ਨੇ ਪਾਰ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਰੀ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਪੜ੍ਹਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।”

ਘਰ ਦੀ ਤੰਗੀ ਤੁਰਸ਼ੀ ਖੁਦ ਬੋਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਪੋਤੀ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਦੀਆਂ ਆਸਾ ਵਾਲਾ ਦੀਵਾ ਵੀ ਬੁੱਝਿਆ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਈ ਦਿਨ ਮੈਂ ਬੇਚੈਨ ਰਿਹਾ। ਪਾਵਰਕੌਮ ਦੇ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਇਸ ਢਾਣੀ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਦਿਓ। ਸਰਕਾਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿਚ ਢਾਣੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ - ਅਫਸਰਾਂ ਨੇ ਜੁਆਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਆਖਰ ਪਾਵਰਕੌਮ ਦੇ ਅਫਸਰਾਂ ਨੇ 65 ਹਜ਼ਾਰ ਦਾ ਐਸਟੀਮੇਟ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਵੱਡਾ ਮਸਲਾ ਪੈਸੇ ਦਾ ਬਣਿਆ। ਮਹਿਰਾਜ ਦੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਕ ਰਾਜਵੀਰ ਰਾਜਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਜੇਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਉਦੋਂ ਹੀ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਾਨੀ ਸੱਜਣਾਂ ਨੂੰ ਫੋਨ ਖੜਕਾ ਦਿੱਤੇ। ਮਾੜੀ ਵਾਲੇ ਧਰਮੇ ਸਰਪੰਚ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਤਿਲ ਫੁੱਲ ਭੇਟਾ ਦੇ ਗਿਆ। ਮੈ ਆਪਣੀ ਤਰਫ਼ੋਂ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਇਸ ਭੇਟਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਇਕੱਠੇ ਪੈਸੇ ਮਹਿਕਮੇ ਕੋਲ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾ ਦਿੱਤੇ।

ਜਦੋਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਖੰਭੇ ਢਾਣੀ ਵਿਚ ਪੁੱਜਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਤਾਂ ਉਸ ਸੱਜਣ ਨੂੰ ਵੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਹੋਈ, ਜੋ ਖੰਭਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੋਟਾਂ ਵੇਖਦਾ ਸੀ। ਤਕਲੀਫ਼ ਇਹੋ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਵੇਂ ਤਾਰਾਂ ਪੈਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ। ਇਹੀ ਸੱਜਣ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਸਮੇਂ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਘਰ ਲਾਇਟ ਆਪਣੇ ਖਰਚ ’ਤੇ ਲਗਵਾਉਣ ਤੱਕ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਆਇਆ ਸੀ।

ਚਲੋ, ਉਸ ਸੱਜਣ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਕੰਮ ਰੁਕਵਾਉਣ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚ ਫੋਨ ਖੜਕਾ ਦਿੱਤੇ।

ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਇਸ ਦਾਦੀ ਪੋਤੀ ਦੇ ਘਰੇ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਮੀਟਰ ਲੱਗ ਕੇ ਬੱਲਬ ਨਾ ਜਗਿਆ, ਮੈਨੂੰ ਚੈਨ ਨਾ ਆਇਆ। ਆਖਰ ਬਲਬ ਜਗਿਆ ਤੇ ਪੱਛੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਬਿੱਲ ਤੋਂ ਵੀ ਛੋਟ ਮਿਲ ਗਈ।

ਢਾਣੀ ਵਾਲੇ ਇਹਨਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦ ਦੁਬਾਰਾ ਜਾਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਪੋਤੀ ਨੇ ਮੇਰਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਕਲ ਸਾਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਬਿਲ ਵੀ ਇੱਕ ਰੁਪਇਆ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਦਾਦੀ ਪੋਤੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦਾ ਹਨੇਰ ਦੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਸੱਜਣ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਪੋਟਲੀ ਹਨੇਰੀ ਵਿਚ ਗੁਆਚਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਈ।

*****

(1432)

(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.om)